Nhân vật văn xuôi là linh hồn của tác phẩm. Dạng đề yêu cầu phân tích nhân vật thì nhiệm vụ của các bạn là làm sáng tỏ những đặc điểm của nhân vật đó, đồng thời thể hiện được ý đồ mà tác giả muốn gửi gắm khi xây dựng hình tượng nhân vật ấy.
Bố cục phân tích nhân vật trong văn xuôi giống như một bài phân tích thông thường. Cụ thể được trình bày như sau:
Mở bài
Giới thiệu nhân vật trong tác phẩm cần phân tích? Nhân vật trong tác phẩm nào? Tác giả ?
Ấn tượng sâu sắc nhất về nhân vật là gì?
Thân bài:
- Hoàn cảnh sáng tác
- Tóm tắt tác phẩm
Lưu ý: Tóm tắt tác phẩm ngắn gọn, tập trung vào những chi tiết đắt giá, tạo ra tình huống truyện để nhân vật chính bộc lộ đặc điểm.
- Lần lượt phân tích các phương diện của nhân vật:
- Lai lịch
- Ngoại hình
- Ngôn ngữ
- Nội tâm
- Cử chỉ hành động
- Những nhận xét của các nhân vật khác về nhân vật đang được phân tích.
- …
Liệt kê trên đây giúp các bạn không bỏ sót phương diện nào khi phân tích nhân vật chứ không phải là Trình tự phân tích. Thông thường, chúng ta sẽ phân tích theo luận điểm, mỗi luận điểm là một đặc điểm/nét tính cách/vẻ đẹp (cả ngoại hình lẫn tâm hồn) của nhân vật. Cuối phần này, nên có một đoạn tổng kết lại những điểm đặc biệt về nhân vật.
Ví dụ: Nhân vật Mị trong Vợ chồng A Phủ là một trong những nhân vật thường xuyên được cho ra đề để phân tích
- Nghệ thuật:
Khác với phân tích cả tác phẩm, đề bài dạng này chỉ yêu cầu phân tích nhân vật. Cho nên, phần nghệ thuật nên chăm chút cho những thủ pháp giúp nhân vật trở nên điển hình, Ví dụ như: Nghệ thuật xây dựng cốt truyện (giúp nhân vật bộc lộ tính cách), Nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật, Kết cấu, nghệ thuật xây dựng các tuyến nhân vật khác..vv.
- Mở rộng, liên hệ (nếu có)
Trong phần này, có thể liên hệ nét tương đồng hay so sánh chỉ ra sự khác biệt giữa nhân vật này với nhân vật khác để bài viết thêm sâu, rộng. Những đánh giá, nhận định khác về Nhân vật cũng là những chi tiết đắt giá để bài phân tích của bạn có thêm điểm sáng!
Kết bài
Tổng kết, khẳng định lại vấn đề: (1) đặc điểm điển hình của nhân vật và (2) đặc điểm, phong cách, bút pháp nổi trội của tác giả trong việc xây dựng thành công nhân vật.
Tham khảo: Phân tích nhân vật Nguyệt trong Mảnh trăng cuối rừng của Nguyễn Minh Châu