Justine Yifu Lin, cựu phó chủ tịch cấp cao và là nhà kinh tế trưởng tại Ngân hàng Thế giới (WB) từng nói: “Ở Trung Quốc, người nghèo bận tiết kiệm tiền, còn người giàu bận đi vay.”
Tại sao ông lại nói như vậy, và lý do sâu xa đằng sau là gì?
Đã từng có một câu chuyện như vậy, một chuyên gia tài chính cho mọi người xem một bức tranh, trong đó chỉ ra rằng xã hội bao gồm 80% là người nghèo và 20% là người giàu. Trong đó 80% người nghèo sở hữu 20% tài sản thế giới, 20% người giàu còn lại sở hữu 80% tài sản còn lại. Phần lớn người nghèo không dám tiêu tiền lung tung vì lo lắng, việc đầu tiên họ làm là gửi tiết kiệm tiền trong ngân hàng để bảo toàn giá trị hoặc phòng ngừa rủi ro. Họ rất lo lắng khi phải đi vay mượn thì sợ sa vào vòng xoáy nợ nần. Tuy nhiên, hầu hết những người giàu không những không gửi tiết kiệm mà còn vay ngân hàng rất nhiều.
Vậy lý do là gì?
Tại sao người giàu càng nợ càng giàu, trong khi người nghèo càng nợ thì càng nghèo?
Người giàu thường vay tiền từ ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính khác nhau. Mặc dù các khoản nợ tăng lên, nhưng trên thực tế, người giàu có thể sử dụng khoản vay này để kiếm nhiều tiền hơn thông qua nhiều năm tích lũy quan hệ, nguồn lực, mô hình kinh doanh,… Vì vậy, khoản nợ này thực chất là nguồn sinh lợi, là “đòn bẩy” cho sự tăng trưởng tài sản của người giàu.
Ngược lại, đa phần người nghèo chỉ có thu nhập từ lương lao động, rất ít thu nhập từ đầu tư tài sản và tỷ lệ nợ ngân hàng cũng bằng không. Tất nhiên, nợ nần là một gánh nặng đối với người nghèo, bởi vì những người bình thường sẽ không trở nên giàu có hơn nhờ nợ nần, và nợ nần chỉ khiến họ thêm mệt mỏi và căng thẳng.
Đúng là nhiều người nói rằng nợ có thể làm cho bạn giàu hơn, nợ càng nhiều thì bạn càng giàu. Tất nhiên nợ ở đây là “nợ lành mạnh”. Ở một mức độ nào đó, nhận định này phản ánh các quy luật vận hành của nền kinh tế cũng như phản ánh một số khác biệt trong tư duy của người giàu và người nghèo về các vấn đề.
Vì sao người giàu vay nợ?
Thực tiễn chứng minh rằng: Nợ càng nhiều càng giàu. Trong đó có thể tóm gọn lại bằng 3 ý sau:
Thứ nhất: Trước hết, việc một số người giàu có thể vay nhiều nợ như vậy cho thấy rõ ràng họ rất có uy tín với ngân hàng. Phải có tiềm lực kinh tế tốt, đủ khả năng để trả số tiền đã vay, mới có được tín nhiệm từ phía ngân hàng. Và chỉ cần có một tổ chức tài chính như vậy sẵn sàng cho bạn vay, thì các tổ chức tài chính và ngân hàng lớn khác sẽ lần lượt đến hỏi và đề nghị cho bạn vay. Đối với các tổ chức tài chính hiện nay, rất khó tìm được khách hàng tiềm năng. Nợ càng nhiều chứng minh thực lực tài chính của những người này càng mạnh, nên cho họ mượn tiền cũng không cần lo lắng.
Tại sao người giàu càng nợ càng giàu, trong khi người nghèo càng nợ thì càng nghèo?
Thứ hai: Vay nợ thực chất là cách đầu tư bằng đòn bẩy. Chẳng hạn, một người ban đầu chỉ làm được dự án đầu tư 100 triệu đồng, nhưng nếu vay thêm vốn hỗ trợ, có thể làm được dự án 1 tỷ đồng hay thậm chí là hàng trăm tỷ đồng. Bằng cách này, họ không chỉ xây dựng được nhiều mối quan hệ hơn, mà còn tiếp xúc với nhiều thông tin hơn trong giới kinh doanh. Từ đó, công việc kinh doanh cũng sẽ ngày càng lớn hơn.
Trên thực tế, nhiều người mong muốn bản thân sẽ không bao giờ phải mắc nợ ai cả. Nhưng rất khó để làm giàu nếu có tư duy như vậy. Bởi vì chỉ dựa vào tài chính và năng lực của bản thân, rất khó đạt được hiệu quả “đòn bẩy”, để của cải hiện có có thể đạt được sự tăng trưởng nhanh chóng trong thời gian ngắn.
Thứ ba: lạm phát làm loãng các khoản nợ, giống như lạm phát tiềm ẩn của một số đồng tiền hiện nay rất mạnh, sức mua của đồng tiền không còn tốt như mọi năm. Nếu những người vay kinh doanh thất bại, sức mua của đồng tiền vẫn tiếp tục thu hẹp lại, khoản nợ của họ có thể được pha loãng ở một mức độ nhất định. Hơn nữa, ngay cả khi công việc kinh doanh ngày càng lớn mạnh, việc trả nợ gốc và lãi của khoản nợ hiện tại không phải là chuyện dễ dàng.
Đừng cực đoan vay nợ mù quáng
Càng mắc nợ nhiều thì càng giàu, nhưng không phải tất cả đều trở nên giàu có hơn mà chỉ một số nhóm người nhất định.
Sự phổ biến của câu nói “càng mắc nợ càng giàu” sẽ khiến nhiều người hiểu lầm rằng càng vay nhiều nợ thì họ càng giàu. Điều này dẫn đến nhiều rủi ro và vấn nạn cho vay trực tuyến khác nhau. Thậm chí, nhiều người còn tìm mọi cách phá chỗ này để bù vào chỗ kia, cuối cùng đi đến cực đoan.
Tại sao người giàu càng nợ càng giàu, trong khi người nghèo càng nợ thì càng nghèo?
Chính vì vậy, không nên đề cao quá mức một số ý tưởng chỉ phù hợp với những nhóm người nhất định, như vậy sẽ khiến nhiều người hiểu lầm dẫn đến nợ nần chồng chất. Đặc biệt theo dữ liệu khảo sát gần đây, 60% thanh niên dưới 35 tuổi ở Trung Quốc không có tiền gửi và nợ nần chồng chất, bao gồm các khoản thế chấp, vay mua ô tô, thẻ tín dụng và các khoản vay trực tuyến khác nhau.