Truyện cổ Andersen
BỘ QUẦN ÁO MỚI CỦA HOÀNG ĐẾ
Ngày xưa, có một vị hoàng đế thích quần áo mới đến nỗi có bao nhiêu tiền đều tiêu pha vào việc may mặc hết. Ngài không thiết gì đến binh sĩ, chẳng thiết xem hát cũng không thiết vào rừng chơi bời săn bắn, chỉ thích khoe quần áo mới thôi. Suốt ngày, lúc nào ngài cũng thay quần áo. Người ta thường nói: “Hoàng đế đang lâm triều”. Nhưng đối với ông vua này người ta phải nói: “Hoàng đế đang bận mặc quần áo”.
Kinh đô không lúc nào ngớt khách nước ngoài. Một hôm, có hai tên vô lại tới hoàng cung, tự xưng là thợ dệt, và khoe rằng chúng biết dệt những thứ vải đẹp không thể tưởng tượng được. Chẳng những màu sắc và vân hoa đẹp tuyệt, quần áo may bằng thứ vải ấy lại có đặc tính phi thường. Ai không làm tròn phận sự hoặc quá ngu độn thì không trông thấy quần áo ấy.
Hoàng đế nghĩ thầm:
– Quần áo ấy mới quý. Ta chỉ cần mặc vào là biết được trong các quan lại ai là người tốt, ai là kẻ xấu. Hơn nữa, ta lại phân biệt được người khôn với kẻ ngu. Ta phải cho dệt ngay thứ vải ấy đi mới được!
Ngài ban cho hai tên đại bợm một món tiền lớn để chúng bắt tay ngay vào việc.
Hai đứa bày ra hai khung cửi, ngồi vào làm như đang dệt thật, nhưng tuyệt nhiên không có một tí gì trong khung cửi cả. Chúng không ngớt đòi cấp thứ tơ nhỏ sợi nhất và đặc biệt là thứ vàng quý nhất, đem nhét cả vào túi, rồi tiếp tục làm việc trên khung cửi rỗng tuếch mãi đến khuya.
Hoàng đế nghĩ bụng: “Ta rất muốn biết chúng dệt được bao nhiêu vải rồi”. Nhưng nghĩ đến lời chúng tâu là những kẻ ngu độn và những người không làm tròn phận sự chẳng thể nhìn thấy gì thì hoàng đế lại ngần ngại. Không, hoàng đế chẳng sợ không nhìn thấy gì đâu, nhưng ngài muốn sai một người nào đó đến xem công việc đến đâu rồi.
Khắp kinh thành ai cũng nghe danh thứ vải thần kỳ ấy và ai cũng nóng lòng muốn biết người bên cạnh có bất tài hoặc ngu độn không.
Hoàng đế tự nhủ: “Ta sẽ cử quan lão thừa tướng của ta đến chỗ bọn thợ dệt ấy xem, rồi sẽ tâu cho ta biết thứ vải như thế nào”.
Thế là quan lão thừa tướng vào căn phòng, nơi hai tên lưu manh đang ngồi dệt trước khung cửi trống không.
Ngài vừa giương đôi mắt to vừa tự nhủ: “Lạy trời phù hộ cho ta! Ta chẳng nhìn thấy tí gì cả”. Nhưng ngài cố nén, không nói ra điều ấy.
Hai tên láu cá đến gần và hỏi ngài xem vân hoa và màu sắc có đẹp không. Nói rồi chúng lại cắm cúi dệt. Quan lão thừa tướng giương to đôi mắt, nhưng có chi mà nhìn! Ngài nghĩ thầm: “Trời ơi! Ta trở nên ngu độn hay sao thế này? Ta chẳng hề dám tin và cũng không thể để cho mọi người biết điều đó! Ta không làm tròn phận sự ư? Không, phải ồi, chớ nên kể với ai rằng ta không hề nhìn thấy tí vải nào cả”.
Một tên thợ dệt hỏi:
– Bẩm quan thừa tướng, ngài không phê phán gì ạ?
– Thật phi thường, tuyệt, tuyệt đẹp! – Quan thừa tướng vừa trả lời vừa nhìn qua cặp kính lão. – Vân hoa màu sắc đến thế là cùng! Phải, ta sẽ tâu với hoàng thượng là ta vừa ý lắm!
– Chúng con rất lấy làm sung sướng! – Hai tên thợ dệt đáp rồi kể huyên thuyên, màu này sắc nọ và cách dệt hoa văn khó khăn đến thế nào!
Quan lão thừa tướng cứ vểnh tai chăm chú nghe cho thuộc để khi vào tâu với hoàng đế có thể lặp lại đầy đủ từng câu từng chữ.
Hai tên đại bợm lợi dụng dịp may, xin cấp thêm vàng để thêu vào vải. Chúng thủ vàng vào túi và vẫn tiếp tục làm việc không kém phần say sưa trước khung cửi rỗng tuếch.
Chẳng bao lâu hoàng đế lại cử một viên quan tài giỏi khác đến xem hai tên thợ dệt đến đâu rồi và vải sắp đem ra dùng được chưa.
Ông này cũng chẳng hơn gì quan thừa tướng.
Ngài nhìn, nhìn mãi, nhưng chỉ có hai chiếc khung cửi rỗng tuếch, nên ngài cũng chẳng nom thấy gì hơn.
– Bẩm quan lớn, vải này đẹp đấy chứ ạ? – Hai tên bợm vừa hỏi vừa chỉ vào tấm vải tưởng tượng mà ra sức thuyết minh.
Quan lớn nghĩ thầm: “Mình có phải là thằng ngu đâu! Hay là mình không làm tròn phận sự? Dẫu thế nào cũng chớ để lộ cho ai biết!”.
Bởi vậy, tuy không nhìn thấy gì, ngài cũng ngắm nghía và quả quyết với hai tên đại bợm là ngài rất say mê về màu sắc và những vân hoa tuyệt mỹ trên tấm vải.
Ngài tâu với hoàng đế: “Muôn tâu bệ hạ, không có gì đẹp bằng!”.
Mọi người trong kinh thành đều bàn tán về tấm vải kỳ lạ ấy.
Thế là hoàng đế muốn đến xem vải lúc vẫn còn ở trên khung cửi. Ngài thấy hai tên thợ dệt không có lấy một mẩu sợi nhỏ trong tay, nhưng vẫn đang làm việc chí tử. Theo sau Hoàng đế là cả một lũ nịnh thần, trong đó có hai vị tài giỏi đã được hoàng đế cử đến trước đây. Hai vị quan lớn nói: “Muôn tâu bệ hạ, bệ hạ xem có đẹp không ạ? Màu sắc, vân hoa tuyệt mỹ đến thế là cùng!”.
Rồi hai ngài cứ nhìn khung cửi rỗng, trong bụng cứ tưởng là mọi người đều nhìn thấy vải cả.
Hoàng đế nghĩ thầm: “Hừ, quái thật! Ta chẳng thấy gì cả! Gay thật! Ta mà ngu ư? Hay ta không phải là một vị đế vương nhân đức? Thế này thì không còn gì nhục nhã cho bằng!”.
Rồi ngài cũng đành trả lời: “Đẹp, đẹp lắm!”. Ngài làm ra vẻ hài lòng ngắm nghía hai chiếc khung cửi, không dám thú thật là chẳng nhìn thấy gì. Cả bè lũ theo hầu cũng nhìn, nhìn mãi mà tất nhiên là chẳng nhìn thấy gì hơn, nhưng lão nào cũng phụ họa:
– Thật là đẹp tuyệt!
Bọn nịnh thần còn khuyên hoàng đế nên mặc quần áo bằng thứ vải vô song trong lễ rước thần sắp tới.
Hoàng đế ban cho mỗi tên đại bợm một tấm bội tinh để cài vào khuyết áo và danh hiệu thợ dệt của nhà vua.
Suốt đêm hôm trước lễ rước thần hai tên thợ dệt ngồi làm việc trước khung cửi, dưới ánh sáng của mười sáu ngọn đèn, để tỏ ra hăng hái làm cho kịp bộ quần áo mới của hoàng đế. Chúng giả tảng như lấy vải ra khỏi khung cửi, cầm đôi kéo rõ to cắt vào không khí, rồi dùng một cái kim không có chỉ khâu khâu, đính đính. Sau cùng, chúng reo lên:
– Bẩm quần áo đã xong rồi ạ!
Hoàng đế cùng với các quan đại thần tới nơi. Hai chú phó may nhà ta giơ tay lên trời, như nâng vật gì và tâu:
– Đây là quần ạ! Đây là áo bào ạ! Đây là áo choàng ạ! Và cứ thế tiếp mãi.
Chúng nói thêm:
– Quần áo này nhẹ như mạng nhện, mặc vào tưởng như không có gì trên mình, và đấy chỉ là một trong nhiều đặc tính quý báu của thứ vải này.
– Đúng đấy! – Bọn nịnh thần chẳng nhìn thấy gì cũng phụ họa liều.
– Muôn tâu thánh thượng, cúi xin bệ hạ cởi quần áo ra và đứng trước gương lớn, chúng thần xin mặc quần áo mới cho bệ hạ.
Hoàng đế cởi hết quần áo. Hai tên đại bợm làm ra bộ như mặc từng cái quần, cái áo mới vào người hoàng đế, rồi quàng tay quanh thân ngài làm như thể khoác đai lưng cho ngài. Hoàng đế quay đi quay lại ngắm nghía trước gương.
Bọn nịnh thần đồng thanh kêu lên:
– Trời! Bộ quần áo sao mà đẹp quá chừng! Đến là vừa!
Quan trưởng lễ báo tin:
– Long tán đã đến chờ hoàng thượng đi rước thần!
Hoàng thượng đáp: “Ta đã sẵn sàng”, và hỏi: “Các khanh thấy bộ quần áo này thế nào?”. Rồi ngài nhìn lại gương mà ngắm nghía.
Các quan thị vệ có nhiệm vụ đỡ đuôi áo, thò tay sát đất giả đò như cầm lên một vật gì đó, rồi vừa đi vừa đỡ cái vật vô hình ấy trên không, chẳng dám nói là mình không nhìn thấy gì vì sợ thiên hạ đàm tiếu.
Thế là hoàng đế đi theo đám rước dưới chiếc long tán lộng lẫy.
Ngoài phố, và từ các cửa sổ, thiên hạ trầm trồ:
– Trời! Cái đuôi áo mới đẹp làm sao chứ! Hoàng đế ăn mặc đẹp quá chừng!
Chẳng ai dám thú nhận rằng mình không trông thấy gì cả, vì chẳng ai muốn mang tiếng bất tài hoặc ngu độn. Chưa có một bộ quần áo nào của hoàng đế lại được người ta ngắm nghía, ca tụng đến như thế bao giờ.
Bỗng một đứa trẻ bé tí thốt lên:
– Kìa, hoàng đế cởi truồng kìa!
Bố thằng bé vội nói:
– Thằng bé ngây này nói gì thế, hở trời ơi là trời!
Nhưng rồi người nọ nhắc lại với người kia:
– Kìa, hoàng đế cởi truồng kìa, có một thằng bé bảo hoàng đế cởi truồng kìa!
Cuối cùng, toàn thể nhân dân đều kêu lên:
– Hoàng đế cởi truồng thật!
Hoàng đế nghe thấy. Ngài thấy hình như dân chúng nói đúng. Nhưng ngài nghĩ bụng:
– Dẫu sao mình cũng phải đi rước thần từ đầu đến cuối cho xong đã!
Ngài vẫn đường hoàng theo đám rước cho đến lúc tan cuộc, và các quan thị vệ của ngài vẫn đi đằng sau để đỡ lấy cái đuôi áo tưởng tượng.