Ở cuối thế kỷ 18 và nửa đầu thế kỷ 19 có sự phát triển cao hơn của nền văn hóa dân tộc với nhiều thể loại phong phú, nhiều tác giả nổi tiếng. Văn nghệ dân gian phát triển, các thành tựu về hôi họa dân gian, kiến trúc. Sự chuyển biến về khoa học, kỹ thuật, sử học, địa lý, y học, cơ khí đạt những thành tựu đáng kể.
I. VĂN HỌC VÀ NGHỆ THUẬT
1/. Văn học:
– Văn học dân gian tk XVIII- nửa đầu tkXIX, phát triển rực rỡ với nhiều hình thức phong phú: tục ngữ, ca dao, truyện thơ,…
– Văn học viết bằng chữ nôm phát triển đến đỉnh cao.
– Nội dung văn học dân gian và văn học viết bằng chữ Nôm phản ánh phong phú và sâu sắc cuộc sống xã hội đương thời, cùng với thay đổi trong tâm tư, tình cảm và nguyện vọng của con người Việt Nam.
– Một số tác giả tác phẩm tiêu biểu: Truyện Kiều của Nguyễn Du, Chinh phụ ngâm, cung oán ngâm khúc, thơ Hồ Xuân Hương, Bà Huyện Thanh Quan, Cao Bá Quát,…
2/. Nghệ thuật:
– Văn nghệ dân gian phát triển, phong phú.
– Nghệ thuật sân khấu, chèo, tuồng, quan họ lý, hát dặm ở miền xuôi, hát lượm hát xoan ở miền núi.
– Tranh dân gian mang đậm tính dân tộc, nổi tiến nhất là dòng tranh Đông Hồ: đấu vật, chăn trâu thổi sáo,
– Kiến trúc: Chùa Tây Phương, đình làng Đình Bảng (Bắc Ninh).
– Nghệ thuật tạc tượng, dúc đồng rất tài hoa.
II. GIÁO DỤC, KHOA HỌC VÀ KỸ THUẬT
1/. Giáo dục, thi cử:
– Triều Tây Sơn: Quang Trung ban chiếu lập học, chấn chỉnh lại việc học tập, thi cử, đưa chữ Nôm vào nội dung học tập, thi cử.
– Thời Nguyễn: Nội dung học tập thi cử khơng cĩ gì thay đổi.
Quốc Tử Giám được đặt ở Huế. – Năm 1836, Minh Mạng cho thành lập Tứ Dịch Quán năm, để dạy tiếng nước ngoài
(Php,Xim).
2/. Sử học, địa lý, y học
– Sử học: Triều Tây Sơn có bộ Đại Việt sử kí tiền biên, triều Nguyễn cĩ Đại Nam thực lục, Đại Nam liệt truyện.
– Tác giả: Lê Quý Đôn và Phan Huy Chú.
– Địa lý: Gia Định thành thông chí (Trịnh Hoài Đức) Nhất thống dư địa chí của (Lê Quang Định)
– Y học có Lê Hữu Trác, biệt hiệu Hải Thượng Lãng Ông (1720-1791). Ông nghiên cứu các loại cây thuốc quý của VN, thu thập các bài thuốc gia truyền và kinh nghiệm chữa bệnh của nhân dân rồi viết thành sách.
3/. Những thành tựu về kỹ thuật.
– Từ thế kỉ XVIII,một kĩ thật tiên tiến của phương Tây đã ảnh hưởng vào nước ta. Thợ thủ công Nguyễn Văn Tú đã học được nghề làm đồng hồ và kính thiên lí của Hà Lan.
– Thợ thủ công nhà Nguyễn, chế tạo được máy xẻ gỗ chạy bằng sức nước và thử nghiệm thành công tàu thủy chạy bằng máy hơi nước.