LUYỆN NÓI VỀ QUAN SÁT, TƯỞNG TƯỢNG,
SO SÁNH VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MIÊU TẢ

I. HƯỚNG DẪN CHUNG

1. Chuẩn bị ở nhà: viết dàn ý theo đề bài cho trước; chú ý tự mình quan sát hoặc nhớ lại những hình ảnh đã được quan sát ở một dịp nào đó, có thể tham khảo ý kiến của mọi người,…
2. Thực hiện luyện nói trên lớp: trình bày trước tổ dàn ý của mình, tự trao đổi, nhận xét lẫn nhau; nghe các bài nói tiêu biểu của cả lớp và tự điều chỉnh dàn ý của mình, sửa chữa, ghi chép theo hướng dẫn của thầy, cô giáo.

II. RÈN LUYỆN KĨ NĂNG

1. Lập dàn ý bài nói về nhân vật Kiều Phương và người anh.
   Gợi ý: Đọc lại truyện Bức tranh của em gái tôi và trả lời những câu hỏi sau:
   • Kiều Phương là người như thế nào? Dựa vào các chi tiết trong truyện, hãy miêu tả lại hình ảnh nhân vật này theo trí tưởng tượng của em (xem đầy đủ  truyện Bức tranh của em gái tôi)
   • Anh của Kiều Phương là người như thế nào? Hình ảnh người anh trong bức tranh và hình ảnh thực của nhân vật này có gì khác nhau?
2. Hãy lập dàn ý để chuẩn bị nói cho các bạn nghe về một người thân trong gia đình mình. Chú ý những đặc điểm tiêu biểu, nổi bật về hình dáng, tính tình, thói quen,… của người được kể.
3. Dựa vào những gợi ý sau đây, hãy lập một dàn ý cho bài văn miêu tả cảnh một đêm trăng.
   • Đêm trăng ở đâu, như thế nào? (giới thiệu, nhận xét)
   • Chú ý các sự vật đặc sắc, tiêu biểu của đêm trăng: bầu trời, không gian, vầng trăng, cảnh vật (nhà cửa, cây cối, đường, …) trong ánh sáng của trăng,… (quan sát)
   • Vẻ đẹp của vầng trăng, bầu trời, cảnh vật dưới ánh trăng như thế nào? (liên tưởng, so sánh)
4. Lập dàn ý và nói trước các bạn trong lớp về quang cảnh buổi sáng bình minh trên biển.
   Gợi ý: chú ý miêu tả các hình ảnh sau.
   • Mặt trời …
   • Bầu trời …
   • Mặt biển …
   • Sóng biển …
   • Bãi cát …
   • Những con thuyền …
   • Không khí ra khơi của dân chài …
5. Từ một số truyện cổ đã học và đã đọc, hãy miêu tả hình ảnh người dũng sĩ theo trí tưởng tượng của mình.
   Gợi ý: Lập dàn ý theo những định hướng sau.
   • Người dũng sĩ thường sinh ra trong hoàn cảnh như thế nào?
   • Người dũng sĩ lớn lên ra sao?
   • Hình dáng bên ngoài của người dũng sĩ mạnh mẽ như thế nào?
   • Người dũng sĩ có tài năng gì đặc biệt?
   • Phẩm chất nổi bật của người dũng sĩ?