Truyện cổ tích Việt Nam
HAI ANH EM VÀ CON CHÓ ĐÁ
Ngày xửa ngày xưa ở vùng nọ có hai anh em ruột thịt, ai cũng đã cưới vợ rồi ở riêng từ lâu. Vợ chồng của người anh thì có thóc bồ và rạ đụn, của ăn cùng của để cứ gọi là thừa thãi, nhưng lại phải cái tính keo cú không ai sánh bằng. Ngược lại, vợ chồng của người em tuy rằng không có lấy một tấc đất để cắm dùi, tuy nhiên lại vô cùng tốt bụng, họ đối xử với bà con láng giềng như là bát nước đầy vậy. Tuy rằng họ vẫn luôn phải đi làm mướn làm thuê khắp nơi kiếm tiền nuôi thân, nhưng nếu thấy ai nghèo khó thì họ lại rất sẵn lòng mà giúp đỡ, dù ít dù nhiều.
Vào một ngày nọ có lão ăn mày ăn mặc rách rưới đi vào trong ngõ nhà của người anh để mà xin ăn. Nhưng mà đôi vợ chồng nhà này khi vừa nhìn thấy lão thì mặt mày lập tức rắn như đá cuội. Bọn chúng không bố thí cho lão ăn mày nghèo khổ ấy chút gì thì thôi, ấy vậy mà còn đem chó dữ thả ra khiến cho lão ăn mày phải lủi bước ngay tức khắc.
Và khi lão ăn mày ấy lọt vào trong ngõ nhà của người em thì gặp đúng lúc đôi vợ chồng nhà này đang cùng nhau ăn cháo cho bữa chiều. Khi nhìn thấy có ông già nghèo khổ có vẻ như đang đói lả đi thì người chồng lập tức chạy ra đỡ vào ngồi chung mâm với vợ chồng mình. Anh bảo người vợ lấy thêm bát múc cháo, rồi quay sang phía ông lão kia bảo:
– Mời cụ ngồi lại đây ăn cùng chúng tôi bát cháo để mà đỡ dạ, sau đó thì hẵng đi sang nhà khác.
Lão ăn mày ăn hết một bát thì lại xin thêm một bát nữa, lại thêm bát nữa. Tuy rằng cháo không có nhiều nhưng vợ chồng người em vẫn cứ múc thêm cho ông cụ mà chẳng ngần ngại gì. Lúc ăn đã xong, ông lão liền chống gậy đứng lên, sau đó đột nhiên bảo với hai vợ chồng rằng:
– Hai con tuy nghèo nhưng thảo, như vậy rất đáng quý. Ta có biết chỗ này có rất nhiều vàng bạc. Hai con hãy theo ta cùng lên núi rồi ta sẽ chỉ cho biết.
Lúc này thì cả hai vợ chồng chỉ biết nhìn nhau cùng ngơ ngác. Đoạn thấy ông lão cứ liên hồi thúc giục vài ba phen thì cả hai mới tin rằng ông lão không phải đang lừa mình, lập tức đánh bạo mà theo lão lên núi. Khi cả hai trèo lên một hòn núi rất cao thì nhìn thấy có một nền gạch với mấy bậc thềm. Sau khi đi vào một đoạn sâu nữa thì lại nhìn thấy trước cái bệ có hai con chó đá chầu sẵn ở đó. Ông lão tiến lại gần, tay cầm theo cái gậy trúc gõ liền ba cái vào đầu chó đá. Đột nhiên chó đá liền há miệng rất to. Ông lão quay lại nhìn hai vợ chồng người em rồi bảo:
– Đây. Hai con muốn lấy bao nhiêu thì cứ việc lấy đi!
Đôi vợ chồng này vẫn còn đang rụt rè thì ông lão ăn mày kia đã biến đâu mất hút. Người chồng liền đánh bạo mà thò tay vào trong miệng chó đá khoắng mấy cái thì đúng là lấy ra được mấy thỏi vàng sáng lấp lánh. Hai vợ chồng vội vàng lấy mỗi người vài thỏi đem giắt lưng rồi trở về. Kể từ ngày đó thì cuộc sống của họ được giàu sang sung sướng hơn trước rất nhiều.
Hai vợ chồng người anh khi thấy em mình từ nghèo xơ nghèo xác đột nhiên trở lên giàu có, lại còn tậu ruộng, mua trâu, làm nhà, còn thuê cả người làm… thì vô cùng ngạc nhiên. Vì vậy mới tìm tới nhà của người em lân la dò hỏi xem là có chuyện gì xảy ra mà lại lạ lùng đến thế. Mà vợ chồng người em vốn bản tính thật thà nên thấy anh chị hỏi cũng kể lại hết cho họ nghe về vận may gặp được một tiên ông giả dạng thành ăn mày, rồi cho mình vàng bạc. Khi nghe xong thì người anh vội vàng nói:
– Tưởng ai, hóa ra lại là cái ông lão ấy thì hôm trước cũng có tới xin bên nhà. Rõ là tiếc. Chúng ta thế mà lại không biết đấy.
Kể từ ngày đó trở đi thì hai vợ chồng nhà người anh thường hay chú ý để tìm cho ra ông lão ăn xin ngày nào, với hy vọng là được cho của như là vợ chồng người em. Hơn nữa họ còn cất công đi tới các chợ búa cùng làng mạc. Sau còn thuê cả người đến các nơi rất xa để tìm kiếm, nhưng mà họ chẳng tìm thấy bóng dáng cửa ông lão ăn mày ấy đâu.
Vào một ngày nọ, khi người chồng vừa bước ra khỏi cổng nhà thì trông thấy ông lão ăn xin mà mình tìm kiếm đã lâu, lúc này đang ngồi ở bên vệ đường, ông lão vẫn mặc chiếc áo nâu rách rưới, tay cầm theo gậy trúc, hơn nữa cái bộ râu bạc trắng ấy thì không thể nào mà lẫn được với ai.
Hắn lập tức chạy tới rồi chào hỏi rất cung kính, khắc hẳn với lần trước ông lão tới xin ăn, hắn còn cố gắng chèo kéo để ông lão tới nhà mình bằng được mới thôi. Khi ông lão ăn mày đã yên vị rồi thì hắn lập tức quát người trong nhà đi giết gà đem làm cỗ để mời ông lão kia xơi. Chờ cho khi ông lão đã ăn uống xong thì hai vợ chồng người anh mới tới gần mà quỳ xuống thưa:
– Ngày trước tiên ông có giúp cho chú nó có được vàng bạc, thật quý hóa quá. Chúng tôi đây cùng chú nó là ruột thịt cả. Vì vậy xin tiên ông rủ lòng thương mà cho anh em chúng tôi được đội ơn cả. Nếu được vậy thì vợ chồng tôi sẽ ghi mãi ơn này.
Ông lão nghe người chồng nói xong thì cũng gật gù bảo rằng:
– Như thế cũng được thôi. Giờ đi theo lão lên núi.
Đôi vợ chồng nhà này hí hửng lắm liền quẩy theo cả quang gánh mà chạy theo sau ông lão. Lúc tới nơi ông lão lại gõ vào đầu một trong hai con chó đá canh ngoài bệ. Khi chó đá vừa mở miệng thì người chồng lập tức thò tay vào trong. Tuy nhiên hắn chưa kịp lấy vàng rồi rút tay ra thì con chó đá đã nhanh hơn mà ngậm miệng lại. Lúc này hắn ta mới cuống cuồng cầu cứu ông tiên, nhưng hắn quay lại thì đã chẳng nhìn thấy bóng dáng của tiên ông đâu cả. Người vợ cố gắng dùng sức để mà lôi kéo tay chồng, nhưng vì miệng chó đá này ngậm chặt quá nên chị ta cũng không cách nào gỡ ra được.
– Thôi rồi! Chắc hẳn là tiên ông bắt phạt chúng ta vì cái tội tham lam rồi.
Nói đoạn cả hai vợ chồng liền nhìn nhau mà khóc than. Sau cùng thì người chồng đành bảo với vợ rằng:
– Bây giờ chết không chết, nhưng rút cũng chẳng ra. Giờ thì trời cũng về chiều rồi, mình về nhà mà kiếm cơm cháo mang lên cho tôi hàng ngày thì mới mong kéo dài được kiếp sống thừa này tại đây.
Kể từ ngày đó, ngày ngày người vợ lại lo cơm nước đầy đủ mang lên trên núi để chồng mình ăn. Đợi người chồng ăn uống xong thì người vợ lại trở về nhà và chuẩn bị cho ngày hôm sau. Mọi chuyện lặp lại được ba năm, người vợ cũng cứ đi đi rồi về về không hề mệt mỏi, nhưng mà chị ta cũng đã bán hết cả ruộng vườn cùng nhà cửa để mà lấy tiền cung đốn cho người chồng bị mắc kẹt ở trên núi. Một ngày kia, sau khi cơm nước no nê, người chồng mới bảo vợ mình:
– Bởi vì ta quá tham lam mới ra cơ sự này đây. Giờ thì tài sản cũng đã khánh kiệt, cũng chẳng thể tiếp tục kéo dài cái cuộc sống này được nữa. Thôi thì sẵn tiện hôm nay ở đây vắng vẻ, mình tới xích gần đây chút cho ta vui đùa chốc lát, chứ chết là hết rồi.
Bởi người chồng cứ van nài mãi nên người vợ cũng lấy làm thương hại, cũng đành xuống nước mà chiều chồng, chị ta liền xích gần lại. Tuy nhiên vừa lúc chị ta cởi áo xuống, con chó đá liền há miệng ra mà cười. Người chồng thấy thế vội vội vàng vàng đem cánh tay bị giam cầm bao năm trong miệng chó đá rút ra ngoài. Sau đó hai vợ chồng chả ai nghĩ tới việc sửa soạn lại mình, cứ thế mà cắm đầu cắm cổ chạy xuống núi, chẳng dám ngoảnh mặt lại nhìn lấy một cái.
Vì câu chuyện trên nên bây giờ mới có câu tục ngữ là “Chó đá biết cười”, chính là để chỉ những việc mà đến cả chó đá cũng không nhịn được.