Phân tích thời cơ chủ quan và khách quan trong Cách mạng tháng Tám 1945. đảng Cộng sản đông Dương và lãnh tụ Hồ Chí Minh đã chớp thời cơ “ngàn năm có một” để phát động quần nổi dậy giành chính quyền như thế nào ?
1. Thời cơ lịch sử :
* Khách quan:
– Ngày 09/08/1945, Hồng quân Liên Xô tiêu diệt đội quân Quan đông của Nhật ở đông Bắc Trung Quốc .
– Ngày 14/08/1945, Hội đồng tối cao chiến tranh và nội các Nhật quyết định đầu hàng đồng minh không điều kiện. Trưa 15/08/1945, Nhật hoàng tuyên bố đầu hàng. Bọn Nhật ở đông Dương và tay sai Nhật hoang mang. điều kiện khách quan có lợi cho Tổng khởi nghĩa đã đến. đảng đã tận dụng cơ hội ngàn năm có một này để tiến hành Tổng khởi nghĩa tháng Tám giành thắng lợi nhanh chóng và ít đổ máu.
* Chủ quan: Lực lượng cách mạng đã chuẩn bị sẵn sàng :
– Ngày 13/08/1945, Trung ương đảng và Tổng bộ Việt Minh thành lập Ủy ban khởi nghĩa Toàn quốc, ban bố : “ Quân lệnh số 1”, phát lệnh Tổng khởi nghĩa trong cả nước.
– Từ ngày 14 đến 15/08/1945, Hội nghị toàn quốc của đảng họp ở Tân Trào (Tuyên Quang), quyết định phát động tổng khởi nghĩa trong cả nước, giành chính quyền trước khi quân đồng minh vào đông Dương, những vấn đề đối nội, đối ngoại sau khi giành được chính quyền.
– Từ ngày 16 đến 17/08/1945, đại hội quốc dân ở Tân Trào tán thành chủ trương Tổng khởi nghĩa của đảng, thông qua 10 chính sách của Việt Minh, cử ra Ủy ban dân tộc giải phóng Việt Nam do
Hồ Chí Minh làm Chủ tịch, lấy lá cờ đỏ sao vàng năm cánh làm Quốc kỳ, bài Tiến quân ca làm Quốc ca.
2. Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 :
– Giữa tháng 8/1945, khí thế cách mạng sục sôi trong cả nước. Từ ngày 14/08/1945, một số cấp bộ đảng, Việt Minh, tuy chưa nhận được lệnh Tổng khởi nghĩa nhưng căn cứ tình hình cụ thể của địa phương và vận dụng chỉ thị : “Nhật – Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”, phát động nhân dân khởi nghĩa ở nhiều xã, huyện thuộc các tỉnh đồng bằng châu thổ sông Hồng, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Thừa Thiên – Huế, Khánh Hòa …
– 14/08/1945: khởi nghĩa ở Quảng Ngãi thắng lợi.
– Chiều 16/08/1945, theo lệnh của Ủy ban khởi nghĩa, một đơn vị giải phóng quân do Võ Nguyên Giáp chỉ huy, từ Tân Trào về thị xã Thái Nguyên, mở đầu cuộc Tổng khởi nghĩa.
– 18/ 8/ 1945, Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tĩnh, Quảng Nam giành chính quyền ở tỉnh lị. * Giành chính quyền ở Hà Nội
– Chiều 17/08/1945, quần chúng mít tinh tại Nhà hát thành phố, hô vang khẩu hiệu : “Ủng hộ Việt Minh”, “đả đảo bù nhìn”, “Việt Nam độc lập”.
– Ủy ban khởi nghĩa Hà Nội quyết định giành chính quyền vào 19/8/1945.
+ 18/08, cờ đỏ sao vàng xuất hiện trên các đường phố chính.
+ 19/08, hàng chục vạn nhân dân xuống đường biểu dương lực lượng, chiếm các cơ quan đầu não của địch: Phủ Khâm sai Bắc Bộ, Sở Cảnh sát Trung ương, Sở Bưu điện,… .Tối 19/8/1945 khởi nghĩa thắng lợi.
* Giành chính quyền ở Huế :
– Ngày 20/08/1945, Ủy ban khởi nghĩa tỉnh được thành lập, quyết định giành chính quyền vào ngày 23/08. Hàng chục vạn nhân dân biểu tình thị uy chiếm các công sở. Chính quyền về tay nhân dân. – Chiều 30/08/1945, vua Bảo đại thoái vị, chế độ phong kiến sụp đổ .
* Giành chính quyền ở Sài Gòn :
– Xứ ủy Nam Kỳ quyết định khởi nghĩa ngày 25/08 .
– Sáng 25/08/1945, các đơn vị “Xung phong công đoàn”, “ Thanh niên tiền phong”, công nhân, nông dân các tỉnh Gia định, Biên Hòa, Thủ Dầu Một, Mỹ Tho kéo về thành phố, chiếm Sở Mật thám, Sở Cảnh sát, Nhà ga, Bưu điện, Nhà máy điện … giành chính quyền.
– đồng Nai Thượng và Hà Tiên là những địa phương giành chính quyền muộn nhất
(28/08/1945).
Nhận xét : Tổng khởi nghĩa đã giành được thắng lợi trên cả nước trong vòng nửa tháng, từ ngày 14 đến ngày 28/08/1945 (tương đối nhanh và ít đổ máu). Thắng lợi ở các địa phương : Hà Nội, Huế, Sài Gòn có ý nghĩa quyết định thắng lợi của Tổng khởi nghĩa.
Mở rộng :
Vấn đề 1. Cơ hội ngàn năm có một mà đảng và nhân dân ta đã tận dụng khi phát động Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 là gì ? Tác dụng của cơ hội đó như thế nào?
+ Cơ hội ngàn năm có một mà đảng và nhân dân ta đã tận dụng khi phát động Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 đó là hoàn cảnh thuận lợi của Chiến tranh thế giới thứ hai: Hồng quân Liên Xô và quân đồng minh đã đánh tan phát xít đức, Nhật, góp phần quyết định vào thắng lợi chung của các lực lượng hòa bình dân chủ trên thế giới. Kẻ thù chính của nhân dân đông Dương lúc này là phát xít Nhật đã gục ngã.
+ Tác dụng: Tổng khởi nghĩa giành chính quyền một cách nhanh chóng và ít đổ máu.
Vấn đề 2. Tại sao có thể khẳng định : Cách mạng tháng Tám ở nước ta năm 1945 là một cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân nhân ?
+ Cách mạng tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam nổ ra vào thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới, mở đầu bằng cuộc Cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười Nga (1917).
+ Nhiệm vụ cách mạng của nó là phải đánh đuổi bọn đế quốc, lật đổ chế độ phong kiến để giành độc lập dân tộc dân tộc, ruộng đất cho dân cày, rồi sau đó mở đường tiến lên chủ nghĩa xã hội, bỏ qua thời kỳ phát triển tư bản chủ nghĩa. + Lực lượng lãnh đạo cách mạng là do giai cấp vô sản.
+ Lực lượng tham gia cách mạng bao gồm bốn giai cấp là: giai cấp công nhân, giai cấp nông dân, giai cấp tiểu tư sản, giai cấp tư sản dân tộc song động lực chủ yếu là công – nông.
+ Kết quả: Cách mạng tháng Tám đã đánh đuổi bọn đế quốc, giải phóng dân tộc, tịch thu được một phần ruộng đất của bọn đế quốc và bọn Việt gian phản động để tạm giao cho dân cày nghèo cày cấy và ban bố được quyền tự do dân chủ cho nhân dân.
Như vậy, Cách mạng tháng Tám trước hết chỉ là một cuộc Cách mạng giải phóng dân tộc, song vì giải phóng dân tộc là nhiệm vụ cơ bản nhất của một trong hai nhiệm vụ cơ bản của một cuộc Cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân mà nếu hoàn thành nhiệm vụ này thì tất yếu sẽ mở đường đi đến hoàn thành nhiệm vụ tiếp theo. Vì thế chúng ta có thể nói Cách mạng tháng Tám là một cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân.