TRÌNH BÀY MỘT VẤN ĐỀ

I. KIẾN THỨC CƠ BẢN

1. Trình bày một vấn đề là một kĩ năng giao tiếp quan trọng trong nhà trư­ờng và trong cuộc sống hàng ngày.

2. Để trình bày được tốt, trước hết cần tìm hiểu để nắm chắc đối tượng. Sau đó xác định đề tài và chuẩn bị đề cương bài nói.

3. Khi trình bày cần lần lượt tiến hành các công việc : bắt đầu (tâm thế, t­ư thế, lời chào) ; lần lượt trình bày các nội dung chính một cách lôgic và lôi cuốn ; cuối cùng là phần kết thúc và lời cảm ơn người nghe.

Để bài nói đạt được hiệu quả như ý muốn, người trình bày nhất thiết phải chú ý đến các yếu tố như ­: khẩu ngữ giao tiếp, âm thanh lời nói, cử chỉ, điệu bộ,…

II. RÈN KĨ NĂNG

Ví dụ : Yêu cầu trình bày về chủ đề : “Thời trang và tuổi trẻ”.

1. Chuẩn bị

a) Xác định các đề tài nhỏ của vấn đề trên

– Thời trang truyền thống với tuổi trẻ ngày nay.
– Cách ăn mặc của giới trẻ hôm nay.
– Trang phục với vẻ đẹp duyên dáng của người phụ nữ,…

b) Chọn đề tài

Học sinh chọn tùy ý một đề tài (trên đây) hoặc có thể nghĩ ra một đề tài khác (vẫn nằm trong phạm vi của vấn đề).

c) Lập đề cương

– Trình bày những ý gì ?
– Các ý được sắp xếp ra sao ?
– Tự hệ thống ý, lập đề cương cho bài văn.

Dư­ới đây là dàn ý cho đề tài “Trang phục với vẻ đẹp duyên dáng của người phụ nữ”.

(1) Trang phục là người bạn đồng hành thủy chung với con người, đặc biệt nó quan trọng và có ý nghĩa nhiều hơn với người phụ nữ.

– Con người có nhiều nhu cầu trong cuộc sống, trong đó cơm ăn, áo mặc là nhu cầu thiết yếu nhất.
– Trang phục làm đẹp con người cả hình thức lẫn nội dung (thể hiện qua quan niệm và cách thức ăn mặc).
– Mỗi người đẹp làm tăng thêm vẻ đẹp của cộng đồng.

(2) Trang phục đẹp không thay thế được vẻ đẹp của tính cách, của tâm hồn:

– Dân gian từng nói “cái nết đánh chết cái đẹp”.
– Trang phục chủ yếu làm nên cái đẹp bên ngoài (dễ nhạt phai). Cái đẹp về tính cách, về tâm hồn tuy khó thấy nhưng nó có giá trị và vô cùng bền vững.
– Tuy nhiên cần phải thấy người ta đã “đẹp nết” lại cần phải học để “đẹp người” (cách ăn mặc).

(3) Cái đẹp trong trang phục cá nhân phải hài hòa với cái đẹp của cộng đồng.

– Đẹp không có nghĩa là chơi trội, lập dị, tách biệt (nh­ư một bộ phận trong giới trẻ hiện nay).
– Đẹp phải hài hòa giữa truyền thống và hiện đại. Cái đẹp phải tìm được sự ủng hộ và cảm mến ở mọi người.

d) Chuẩn bị trước lời chào hỏi, những câu chuyển ý và dự kiến trước một số tình huống có thể xảy ra (từ đó chuẩn bị cách ứng phó).

2. Tiến hành trình bày lần lượt tiến hành các công việc :

– Chào hỏi khi xuất hiện
– Giới thiệu nội dung bài nói
– Trình bày lần lượt các ý đã nêu trong đề cương
– Kết thúc bài nói và cảm ơn người nghe.

3. Chọn số thứ tự (đánh dấu các bư­ớc trình bày) tương ứng với mỗi câu:

– Đã xem tất cả các phương án có thể có … (3)
– Giờ chúng ta chuyển sang vấn đề môi trường … (3)
– Tôi muốn kết thúc bài nói bằng cách … (4)
– Giờ chúng ta hãy đi vào nội dung chủ yếu … (2)
– Chào các bạn. Tôi rất phấn khởi … (1)
– Chào các bạn, cảm ơn các bạn đã tới đây … (1)
– Trước khi bắt đầu, cho phép tôi được nói … (1)
– Giờ tôi sắp kết thúc bài nói, và đến đây … (4)

4. Triển khai các đề tài thành những khía cạnh nhỏ để chuẩn bị nội dung cho bài trình bày:

a) Đề tài : Nét thanh lịch trong ứng xử hàng ngày.

– Thanh l ịch là một nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc ta.
– Thanh lịch thể hiện trong:

+ Lời ăn tiếng nói hàng ngày.
+ Cách ăn mặc.
+ Thái độ sẵn sàng giúp đỡ.
+ Sự kính nh­ường.

– Nét thanh lịch trong ứng xử hàng ngày của học sinh:

+ Thái độ lễ phép, trung thực, thẳng thắn.
+ Ăn mặc theo chuẩn mực của người học sinh.
+ Quan hệ bạn bè chân thật, hòa nhã.
+ Sẵn sàng giúp đỡ mọi người.

b) Đề tài : Nghệ thuật gây thiện cảm.

– Gây thiện cảm là chìa khóa quyết định sự thành công vì:

+ Tạo ra được sự chú ý tốt đẹp ngay từ khối ban đầu.
+ Tạo ra sự thuận lợi cho việc học hành, công việc và sự phấn đấu v­ươn lên.

– Gây thiện cảm bằng cách nào ?

+ Quan tâm tìm hiểu trước đối tượng (sở thích, thói quen, tính tình…).
+ Chuẩn bị trước lời ăn tiếng nói cho phù hợp.
+ Có óc khôi hài để chủ động tạo ra không khí gần gũi thân mật và vui vẻ.
+ Khéo léo tạo cho người khác niềm tin về năng lực, tình cảm,… của mình.

c) Đề tài : Thần tượng của tuổi học trò.

– Thế nào là thần tượng ? (là người mà mình yêu mến và cảm phục vì tài năng, nhân cách hay một năng lực đặc biệt nào đó,…).
– Thần tượng có ích gì ? (là mục tiêu để chúng ta phấn đấu và hướng tới hoặc đơn thuần là tấm g­ương, là động lực cho chúng ta học tập).
– Thần tượng của giới trẻ hôm nay là gì ?

+ Chủ yếu là các ngôi sao điện ảnh, ca nhạc, thể thao,…
+ Cách thức “tôn thờ” thần tượng của giới trẻ hôm nay có nhiều thái quá (nhiều khi v­ượt qua cả những giới hạn đạo đức).
+ Ngày nay việc tôn thờ thần tượng có khi lại có hại cho việc học hành.

– Cần phải quan niệm thế nào cho đúng về thần tượng :

+ Yêu quý là không sai nhưng cần có cách thể hiện văn hóa.
+ Cần phải coi đó là một động lực để học hành hoặc ít ra thần tượng cũng phải có những điểm khiến ta ham mê và khâm phục thực sự.
+ Cần tránh lối tôn thờ thần tượng theo kiểu a dua.

d) Đề tài : Giữ gìn môi tr­ường xanh, sạch, đẹp.
– Môi trường sống của chúng ta hiện đang bị tàn phá và ô nhiễm vô cùng nghiêm trọng (s­ưu tầm những số liệu) :

+ Nạn phá rừng bừa bãi.
+ Xả rác thải sinh hoạt và rác thải công nghiệp vô ý thức.

– Môi trư­ờng ô nhiễm gây nhiều tai họa cho con người.

+ Nguy hiểm đến tính mạng (lũ lụt, lở đất,…).
+ Gây hậu quả lâu dài (các chất độc hại gây ra các bệnh truyền nhiễm, sinh dị tật, thiểu năng hoặc tử vong).
+ Gây thiệt hại về vật chất cho xã hội.

– Giải pháp gìn giữ, môi trường xanh, sạch đẹp.

+ Xây dựng, quy hoạch nơi xử lí rác thải.
+ Quản lí chặt và xử lí nghiêm ngặt các hành vi làm tổn hại môi trường (chặt phá rừng, xả rác vô ý thức).
+ giáo dục, nâng cao ý thức của mọi người về việc bảo vệ môi trường sống.

e) Đề tài : “An toàn giao thông là hạnh phúc của mỗi người”.

– Mất an toàn giao thông là tình trạng phổ biến và đáng báo động ở nước ta hiện nay (đư­a ra số liệu).
– Mất an toàn giao thông gây nhiều tai họa cho con người:

+ Nguy hiểm đến tính mạng (gây chết người).
+ Để lại nhiều thương tích làm giảm hoặc mất khả năng lao động và cũng vì thế trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội.
+ Gây thiệt hại về vật chất.
+ Gây ùn tắc giao thông, làm lãng phí thời gian, ảnh hưởng đến sức khỏe, công việc,… của nhiều người.

– Giải pháp lập lại trật tự an toàn giao thông.

+ Xây dựng cơ sở hạ tầng giao thông cơ bản, hiện đại.
+ Nâng cao chất l­ượng các phương tiện giao thông.
+ Giáo dục nâng cao ý thức tôn trọng luật lệ giao thông của tất cả mọi người.

3. Để trình bày, người nói cần chuẩn bị thêm lời giới thiệu, mở đầu, dự kiến một số tình huống ứng xử và phần cảm ơn.