Trong chương trình ngữ văn THCS các em được làm quen với 6 phương thức biểu đạt (Tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh, nghị luận, hành chính – công vụ).
Đối với kiểu bài: tự sự, miêu tả, biểu cảm phần nào các em vẫn thể hiện được cảm xúc của mình qua bài viết, nhưng để đánh giá, nhận định một vấn đề trong xã hội, trong cuộc sống thì khá nhiều em còn lúng túng.
Văn nghị luận xã hội là một lĩnh vực rất rộng: Từ bàn bạc những sự việc, hiện tượng trong đời sống đến luận bàn những vấn đề chính trị, chính sách, từ những vấn đề đạo đức, lối sống đến những vấn đề có tầm chiến lược, những vấn đề tư tưởng triết lí…
Trong phạm vi tập làm văn ở nhà trường bậc THCS, học sinh được làm quen kiểu bài văn nghị luận xã hội ở mức độ thấp:
Nghị luận về một sự việc hiện tượng đời sống và nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí. Trong cấu trúc chương trình sách giáo khoa Ngữ văn có các tiết:
- Tiết 99: Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống.
- Tiết 100: Cách làm bài nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống.
- Tiết 108: Nghị luận về một vấn đề tư tưởng, đạo lí.
- Tiết 112: Cách làm bài nghị luận về một vấn đề tư tưởng đạo lí.