Khi tham gia vào các quan hệ dân sự, các bên tham gia phải thực hiện những quyền và nghĩa vụ dân sự nhất định. Người có nghĩa vụ dân sự mà không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ thì phải chịu trách nhiệm dân sự đối với người có quyền dân sự.
Như vậy, trách nhiệm dân sự là các biện pháp có tính cưỡng chế áp dụng đối với người có nghĩa vụ dân sự khi không thực hiện hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ dân sự.
Hình thức trách nhiệm dân sự chủ yếu là bồi thường thiệt hại, trong đó có bồi thường thiệt hại về vật chất và bồi thường thiệt hại về tinh thần.
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại về vật chất là trách nhiệm bù đắp tổn thất vật chất thực tế, tính được thành tiền do bên vi phạm nghĩa vụ gây ra, bao gồm tổn thất về tài sản, chi phí ngăn chặn, hạn chế thiệt hại, thu thập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút.
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại về tinh thần là việc người gây thiệt hại về tinh thần cho người khác do xâm phạm đến tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác phải bồi thường một khoản tiền cho người bị thiệt hại, ngoài việc phải chấm dứt hành vi vi phạm, phải xin lỗi, cải chính công khai.
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại phát sinh khi có đầy đủ các điều kiện sau:
– Có hành vi trái pháp luật.
– Có thiệt hại thực tế xảy ra.
– Có lỗi.
– Có mối quan hệ nhân quả giữa hành vi trái pháp luật và thiệt hại thực tế đã xẩy ra.