Hình phạt là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất của Nhà nước được quy định trong Bộ luật hình sự do toà án áp dụng đối với người phạm tội, tước bỏ hoặc hạn chế những quyền, lợi ích nhất định của người phạm tội nhằm trừng trị, cải tạo, giáo dục người phạm tội và ngăn ngừa tội phạm.
Hình phạt cũng như tất cả các chế tài pháp luật khác, nó là một bộ phận của quy phạm pháp luật thể hiện những biện pháp cưỡng chế mà Nhà nước dự kiến sẽ áp dụng đối với chủ thể vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, hình phạt là loại chế tài đặc biệt vì nó chỉ áp dụng đối với một loại hành vi phạm tội. Tính chất đặc biệt của hình phạt được thể hiện qua các đặc điểm của nó:
– Hình phạt là biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất của Nhà nước.
– Hình phạt được quy định trong Bộ luật hình sự.
– Hình phạt do toà án áp dụng đối với cá nhân người phạm tội.