Kết cấu của các chế độ Bảo hiểm xã hội gồm 4 phần cơ bản: Mục đích thực hiện chế độ, Đối tượng được trợ cấp, Điều kiện hưởng trợ cấp, Mức hưởng và thời gian hưởng…
Mục đích thực hiện chế độ
-Thể hiện quan điểm,định hướng của các nhà quản lí xã hội đối với việc thực hiện Bảo hiểm xã hội
-Các chế độ Bảo hiểm xã hội có thể có nhiều mục đích khác nhau nhưng phải đảm bảo thỏa mãn mục đích chung của toàn chế độ.
-Giúp người tham gia bảo hiểm thấy được quyền lợi,trách nhiệm của mình khi tham gia bh.
-Giúp cho việc mở rộng và hoàn thiện chính sách chế độ Bảo hiểm xã hội thuận lợi và dễ dàng hơn.
Đối tượng được trợ cấp (thực chất là đối tượng hưởng )
a. Khái niệm và đặc điểm
* Khái niệm:
-Đối tượng hưởng được quy định cụ thể cho từng chế độ cụ thể
-Đối tượng hưởng thể hiện phạm vi của chính sách Bảo hiểm xã hội trong từng chế độ
-Đối tượng hưởng bao gồm :
- Người lao đông đã và đang tham gia Bảo hiểm xã hội
- Thân nhân gia đình
-Việc xác định đối tượng hưởng vô cùng quan trọng vì:
- Để đảm bảo quyền lợi của người lao động và thân nhân
- Nếu đối tượng hưởng được xác định đầy đủ,chính xác.rõ rang.cụ thể sẽ giúp cho cơ quan Bảo hiểm xã hội đảm bảo chi trả đúng đối tượng và quản lí dễ dàng.
- Ngăn ngừa,hạn chế các hành vi vi phạm pháp luật ( trục lợi,..)
- Tạo niềm tin cho đối tượng tham gia bh.
*. Đặc điểm của đối tượng hưởng
- Đối tượng hưởng Bảo hiểm xã hội phức tap
- Thường xuyên biến động cả về mặt không gian và thời gian
- Rất dễ liên quan,phat sinh hành vi gian lận,trục lợi
- Phạm vi rộng hơn rất nhiều so với đối tượng tham gia
b.Phân loại
- Theo chế độ
- Theo loại chế độ : ngắn han và dài hạn
- Dựa trên hình thức trợ cấp: 1 lần và định kì
- Theo nguồn tài trợ cho các khoản trợ cấp: ngân sách nhà nước,quỹ Bảo hiểm xã hội.
c.Quản lí đối tương hưởng
* Giai đoạn trước khi xảy ra sự kiện bảo hiểm
-Trong giai đoan này đối tượng hưởng mới chỉ là đối tượng hưởng tiềm năng và quá trình quản lí đối tượng hưởng không tách rời quá trình quản lí đối tượng tham gia.
-Quản lí đối tượng hưởng trong giai đoạn này liên quan đến các hoạt động sau :
- Đăng kí về thân nhân người lao động khi người lao động đăng kí tham gia Bảo hiểm xã hội.Cơ quan Bảo hiểm xã hội phải thương xuyên cập nhật,sủa đối thông tin thân nhân người lao động
trong suốt quá trình người lao động tham gia Bảo hiểm xã hội. - Thống kê tình hình biến động của thân nhân người lao động có khả năng trở thành đối tượng hưởng.
- Quản lí người lao động ở giai đoạn kết thúc đóng góp Bảo hiểm xã hội.
- Hồ sơ về thân nhân phụ thuộc của người lao động được quản lí cùng với hồ sơ của người lao động tham gia Bảo hiểm xã hội.
*Giai đoạn xét hưởng trợ cấp:
Kết quả của giai đoạn xét hưởng trợ cấp là xác định được đối tượng hưởng tiềm năng có khả năng trở thành đối tượng hưởng thực tế hay không?
Yêu cầu đối với giai đoạn xét hưởng trợ cấp:
- Chi trả trợ cấp một cách nhanh chóng,chính xác,đầy đủ
- Hạn chế một cách tối đa các hành vi gian lân,trục lợi bh
- Thực hiện phân cấp trong tổ chức xét hưởng trợ cấp
- Đảm bảo đội ngũ nhân viên thực hiên công tác xét hưởng trợ cấp phải có trình độ chuyên môn,có tư cách đạo đức tốt.
-Quy trình xét hưởng trợ cấp:
- Lập hồ sơ xét hưởng trợ cấp
- Tiếp nhận,xét hưởng trợ cấp
- Xác định mức hưởng và thời gian hưởng
- Ra quyết định hưởng trợ cấp
*Hồ sơ xét hưởng trợ cấp: là cơ sở quan trọng trong việc xét hưởng trợ cấp được người lao động,người sử dụng lao động hoặc thân nhân người lao động lập và gửi lên cơ quan Bảo hiểm xã hội.Bao gồm:
- Các bằng chứng về việc xảy ra sự kiện bảo hiểm đối với người lao động
- Các tài liệu trong hồ sơ xét hưởng khác nhau tùy theo từng chế độ bảo hiểm và tùy theo từng đối tượng xin xét hưởng.
- 1 yêu cầu bắt buộc đối với hồ sơ xét hưởng trợ cấp là phải có thẻ hoặc sổ Bảo hiểm xã hội đính kèm.
Điều kiện hưởng trợ cấp: nhìn chung sẽ khác nhau tùy theo từng chế độ
Bảo hiểm xã hội,thường gồm 2 nhóm điều kiện :
- Nhóm các điều kiện tiên quyết( phải có): liên quan đến rủi ro sự kiện bảo hiểm.
- Nhóm các điều kiện liên quan đến cơ sở sinh học,điều kiện làm việc,khả năng tài chính của quỹ.
Đối tượng hưởng tiềm năng chỉ trở thành đối tượng hưởng thực tế khi thõa mãn các điều kiện hưởng trợ cấp.
Việc xác định rõ điều kiện trợ cấp có ý nghĩa rất lớn trong quản lí và thực hiện chính sách Bảo hiểm xã hội.
Mức hưởng và thời gian hưởng
-Là nội dung quan trọng nhất trong khi xây dựng hệ thống các chế độ Bảo hiểm xã hội
-Mức hưởng trợ cấp thường được biểu hiện bằng tiền và là khoản tiền đối tượng hưởng được nhận khi sự kiện bảo hiểm xảy ra.
-Nguyên tắc xác định mức hưởng: nhỏ hơn tiền lương khi đi làm nhưng phải đáp ứng nhu cầu tối thiểu cho người lao động và gia đình.
-Tùy theo từng chế độ bảo hiểm cụ thể mà các nhu cầu tối thiểu sẽ có quy mô và tỉ trọng khác nhautrong tổng mức trợ cấp cho chế độ Bảo hiểm xã hội đó.
-Nếu mức hưởng trợ cấp nhỏ hơn mức lương tối thiểu thì sẽ được tự động điều chỉnh bằng với mức lương tối thiểu.
-Thời gian hưởng thường có 2 loại :
- Ngắn hạn: thường mang tính tức thời,giúp người lao động vượt qua khó khăn taị thời điểm.
- Dài hạn
-Thời gian hưởng phụ thuộc chủ yếu vào điều kiện hưởng trợ cấp.