Sau khi lên nắm chính quyền, Vua tôi nhà Trần bắt tay vào việc xây dựng đất nước về mọi mặt, đồng thời còn phải chuẩn bị nhiều mặt để đối phó những âm mưu xâm lược của bọn phong Kiến Mông – Nguyên. Vậy cuộc chiến diễn ra như thế nào
I. CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ NHẤT CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG CỔ (1258)
1. Âm mưu xâm lược Đại Việt của nhà Tống
2. Nhà Trần chuẩn bị và tiến hành kháng chiến chống quân Mông Cổ.
a. Nhà Trần chuẩn bị:
– Cuối 1257, khi được tin quân Mông Cổ chuẩn bị xâm lược, nhà Trần đã ban lệnh cho cả nước sắm sửa vũ khí, các đội dân binh được thành lập, ngày đêm luyện tập…
– Thái độ kiên quyết của nhà Trần trong việc bắt giam sứ giả Mông Cổ, ban lệnh cho cả nước chuẩn bị chống quân xâm.
– Chủ trương đánh giặc đúng đắn của nhà Trần(thể hiện qua việc toàn dân tham gia kháng chiến).
b. Diễn biến:
– Tháng 1-1258, 3 vạn quân Mông Cổ , do Ngột Lương Hợp Thai chỉ huy, tiến vào xâm lược Đại Việt. Quân giặc theo đường sông Thao tiến xuống Bạch Hạc đến Bình Lệ Nguyên và bị chặn lại.
– Để bảo toàn lực lượng, nhà Trần chủ trương cho quân cho quân rút khỏi kinh thành Thăng Long, thực hiện kế hoạch “Vườn không nhà trống “ giặc vào Thăng Long khồng một bóng người và lương thực. Chúng đã điên cuồng tàn phá kinh thành. Thiếu lương thực, lại bị quân ta chống trả, chưa đầy một tháng lực lượng chúng bị tiêu hao dần.
– Ta mở cuộc phản công lớn ở Đông Bộ Đầu.
c.Kết quả:
Ngày 29-1-1258 quân Mông Cổ rút khỏi Thăng Long chạy về nước.Cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mông Cổ kết thúc thắng lợi
II. CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ HAI CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN (1285)
Sau thất bại 1258 quân Mông Cổ không chịu từ bỏ âm mưu xâm lược Đại Việt. Sau khi thôn tính được nhà Tống 1279 chúng ráo riết chuẩn bị xâm lược Đại Việt.
1. Âm mưu xâm lược Chăm Pa và Đại Việt của nhà Nguyên.
– Mục đích: Làm cầu nối thôn tính các nước ở phía Nam TQ.
– 1283 cho quân đánh Chămpa trước để làm bàn đạp tấn công vào Đại Việt nhưng thất bại.
2. Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến.
– Sau khi biết tin quân Nguyên đánh Cham-pa, vua Trần triệu tập hội nghị các vương hầu, quan lại ở bến Bình Than bàn kế hoạch đánh giặc ,cử Trần Quốc Tuấn chỉ huy cuộc kháng chiến
– 1285, vua trần mời các vị bô lão họp Hội Nghị Diên Hồng ở Thăng Long để bàn kế đánh giặc.
– Cả nước được lệnh sẵn sàng, quân đội tập trận lớn ở Đông Bộ Đầu.
3. Diễn biến và kết quả cuộc kháng chiến.
a. Diễn biến
– 1/1285: 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy vào xâm lược nước ta.
– Quân ta do Trần Hưng Đạo chỉ huy, sau một vài trận chặn đánh địch ở biên giới đã rút về Vạn Kiếp, giặc đến, ta rút về Thăng Long và thực hiện kế hoạch “vườn không nhà trống”, cuối cùng rút về Thiên Trường để bảo toàn lực lượng.
– Cùng một lúc Toa Đô từ Champa đánh ra Nghệ An, Thanh Hóa, quân Thoát Hoan mở cuộc tấn công xuống phía nam nhằm tạo thế gọng kìm để tiêu diệt quân ta, nhưng bị thất baị, phải rút về Thăng Long và lâm vào tình trạng thiếu lương thực trầm trọng.
– 5/1285, lợi dụng thời cơ nhà Trần tổ chức phản công đánh bại quân giặc ở nhiều nơi: Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương
b. Kết quả:
Quân giặc phần bị chết, phần còn lại chạy về nước, Thoát Hoan chui vào ống đồng về nước, Toa Đô bị chém đầu.
III. CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ BA CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN (1287 – 1288)
Hai lần thất bại trong việc xâm lược Đại Việt nhà Nguyên có từ bỏ ý định xâm lược Đại Việt nữa không? Chúng chuẩn bị như thế nào?
1. Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt.
* Nhà Trần chuẩn bị
– Nhà Nguyên quyết tâm xâm lược Đại Việt lần thứ 3.
– Nhà Trần khẩn trương chuẩn bị kháng chiến,tăng cường quân ở những nơi hiểm yếu, nhất là vùng biên giới và vùng biển.
* Diễn biến:
– 12/1287: Quân Nguyên ồ ạt tấn công Đại Việt.
– Cánh quân bộ do Thoát Hoan chỉ huy vượt biên giới đánh vào Lạng Sơn, Bắc Giang rồi kéo về
chiếm đóng Vạn Kiếp.
– Cánh quân thủy do Ô Mã Nhi chỉ huy theo đường biển tiến vào sông Bạch Đằng rồi về Vạn Kiếp.
– Về phía ta sau một vài trận chặn giặc ở cửa ải,Trần Quốc Tuấn đã cho quân rút khỏi vạn kiếp về vùng sông đuống đê chặn giặc ở Thăng Long.
2. Chiến thắng Vân Đồn tiêu diệt đoàn thuyền lương của Trương Văn Hổ.
– Tại Vân Đồn, Trần Khánh Dư chỉ huy quân mai phục, khi đoàn thuyền của Trương Văn Hổ đến, quân ta đánh dữ dội, Phần lớn thuyền lương của giặc bị đắm, số còn lại bị ta chiếm .
3. Chiến thắng Bạch Đằng
– Sau trận Vân Đồn tình thế quân nguyên ngày càng khó khăn, Thoát Hoan quyết định rút quân về nước theo hai đường thủy bộ.
– 4/1288: Đoàn thuyền lương của Ô Mã Nhi rút về theo sông Bạch Đằng.
– Ta nhử địch vào sâu trận địa khi nước dâng cao.
– Lúc nước rút thuyền địch xô vào cọc và bị quân ta đánh từ 2 bên bờ. Nhiều tên giặc bị chết, Ô Mã Nhi bị bắt sống.
– Trên bộ Thoát Hoan rút quân theo hướng Lạng Sơn về nước bị quân ta liên tiếp trận đánh.
– Cuộc kháng chiến lần thứ 3 chống quân nguyên kết thúc thắng lợi vẻ vang.
IV. NGUYÊN NHÂN THẮNG LỢI VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG – NGUYÊN
Ba lần kháng chiến chống quân Mông Nguyên của nhà Trần diễn ra trong điều kiện vô cùng khó khăn, nhưng đã giành được thắng lợi. Vì sao có những thắng lợi đó? Ý nghĩa như thế nào?
1/. Nguyên nhân thắng lợi:
– Được tất cả các tầng lớp nhân dân tham gia kháng chiến bảo vệ quê hương đất nước tạo thành khối đại đoàn kết toàn dân, trong đó các vương hầu, quý tộc là hạt nhân.
– Nhà Trần đã chuẩn bị chu đáo về mọi mặt. Đặc biệt, nhà Trần rất quan tâm chăm lo sức dân, nâng cao đời sống vật chất tinh thần của nhân dân bằng nhiều biện pháp để tạo nên sự gắn bó giữa triều và nhân dân.
– Tinh thần hi sinh, quyết chiến quyết thắng của toàn dân ta, đặc biệt là quân đội nhà Trần.
– Đường lối chiến lược, chiến thuật đúng đắn, sáng tạo của vương triều Trần đặc biệt là của Trần Hưng Đạo,Trần Quang Khải, Trần Khánh Dư đã buộc giặc từ thế mạnh chuyển dần sang thế yếu, từ chủ động chuyển thành bị động để tiêu diệt chúng, giành thắng lợi.
2. Ý nghĩa lịch sử:
– Đập tan tham vọng và ý chí xâm lược Đại Việt của đế chế Mông- Nguyên bảo vệ độc lập dân tộc và toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền quốc gia của dân tộc.
– Thể hiện sức mạnh của dân tộc ,đánh bại mọi kẻ thù xâm lược.
– Góp phần xây đắp truyền thống quân sự Việt Nam.
– Để lại bài học vô cùng quý giá.
– Ngăn chặn những cuộc xâm lược của quân Nguyên đối với các nước khác.
Kiến thức bài Ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên
Kiến thức:
- Âm mưu xâm lược Đại Việt của quân Mông Cổ.
- Chủ trương, chính sách và những việc làm của vua, quan nhà Trần để đối phó với quân Mông Cổ.
- Việc chuẩn bị cho việc xâm lược Đại Việt lần thứ 2 của quân Nguyên chu đáo hơn so với lần một.
- Nhờ sự chuẩn bị chu đáo,đường lối đánh giặc đúng đắn và quyết tâm cao,quân dân Đại Việt đã giành thắng lợi vẻ vang.
- Âm mưu xâm lược Đại Việt lần thú ba của quân Nguyên.
- Vua tôi nhà Trần quyết tâm tiến hành cuộc kháng chiến chống lại nhà Nguyên với các trận đánh lớn;Vân Đồn,Bạch Đằng và giành thắng lợi vẻ vang.
- Hiểu được vì sao ở thế kỉ XIII,trong ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên quân dân Đaị Việt đều giành thắng lợi.
- Ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chông quân xâm lược Mông Nguyên.
Kỹ năng:
- Đọc diễn biến các trận đánh bằng lược đồ.
- Đọc và vẽ lược đồ.
- Phân tích đánh giá nhận xét các sự kiện lịch sử.
Tư tưởng:
- Giáo dục HS ý thức, kiên cường, bất khuất mưu trí dũng cảm của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến.
- Giáo dục lòng tự hào về truyền thống của dân tộc.
- Bồi dưỡng cho học sinh lòng căm thù giặc và niềm tự hào về truyền thống hào hùng của dân tộc trong cuộc kháng chiến chống giặc Mông-Nguyên.
- Bài học kinh nghiệm lịch sử về tinh thần đoàn kết dân tộc.