Tác phẩm Truyện Kiều là một tác phẩm bất hủ luôn gắn liền với tên tuổi của đại thi hào Nguyễn Du. Truyện tập trung xoay quanh cuộc đời sóng gió của Thúy Kiều – một người con gái tài sắc vẹn toàn nhưng bị những thế lực đen tối của xã hội phong kiến khiến cho nàng phải trải qua những đau thương vô cùng tận. Thế nhưng, trong đau khổ, ở Kiều vẫn ánh lên vẻ đẹp của một người con gái đẹp với phẩm hạnh cao quý của mình.
Ngay từ đầu tác phẩm, đại thi hào Nguyễn Du đã giành sự ưu ái rất lớn cho Thúy Kiều. Nàng có tài, có sắc, mà cả tài và sắc đều ở mức độ “mười phân vẹn mười”. Đáng lẽ, nàng sẽ có một cuộc sống vô cùng tốt đẹp bên cha mẹ và hai người em của mình. Thế nhưng, “Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen”, tai họa bất ngờ ập đến với gia đình nàng. Là một người con hiếu thảo, không nỡ để cha và em mình bị vu oan, bị tra tấn, lại trước tình cảnh lũ quan lại mè nheo, quấy nhiễu để vòi tiền “ Có ba trăm lạng việc này mới xong”, nàng đã phải bán mình chuộc cha. Đây là một việc làm quá sức tưởng tượng đối với một người con gái lớn lên trong sự giáo dục đầy đủ, với phẩm hạnh thanh cao và cốt cách cao quý. Thế nhưng, Kiều đã vượt qua tất cả để có thể cứu gia đình của mình. Nàng nguyện hi sinh thân mình để đổi lấy an ổn cho mọi người. Nàng cũng đau đớn chặt đứt dây tình với Kim Trọng để có thể thực hiện lòng hiếu thảo của mình. Ngay cả khi cuộc đời bắt nàng trôi dạt khắp nơi “ Thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần”, nhưng lúc nào nàng cũng không lo cho bản thân, mà chỉ nhớ đến gia đình, nhớ đến cha mẹ già mà nàng không thể chăm sóc. Kiều là một người con gái vô cùng hiếu thảo, nàng chấp nhận hi sinh thân mình, ngay cả khi xót thương cho mình, nàng cũng xót thương cho cha mẹ:
“Dặm nghìn nước thẳm non xa,
Nghĩ đâu thân phận con ra thế này!”
Nàng nghĩ đơn giản, chỉ là gả cho Mã Giám Sinh làm thiếp, ai ngờ bị hắn lừa bán nàng vào lầu xanh, xa xôi cách trở, không thể trở lại thăm gia đình. Mặc dù đã có hai em, nhưng phận làm con, nàng vẫn luôn đau đáu nhớ về cha mẹ, không biết cha mẹ có khỏe không. Nàng thương cả cho cha mẹ luôn nhớ thương về mình mà bặt vô âm tín.
Trong gia đình, Kiều là một người con hiếu thảo. Trong tình yêu, Kiều cũng là một người con gái vô cùng chung thủy. Thúy Kiều và Kim Trọng đã cùng nhau trao kỉ vật làm tin, cùng nhau thề nguyền dưới trăng. Vậy mà tai họa ập đến, Kiều tự tay cắt đứt dây tơ hồng vừa bén, thế nhưng nàng vẫn tự nghĩ mình là người khiến cho Kim Trọng đau lòng. Trong lúc phải bán mình chuộc cha, lẽ ra, nàng là người bi thương hơn ai hết, thế nhưng nàng chỉ nghĩ cho Kim Trọng mà không nghĩ đến bản thân. Không chỉ có thế, Kiều còn giao duyên cho em gái mình là Thúy Vân để chăm sóc Kim Trọng thay cho nàng. Nàng quyết tâm trở thành người con hiếu thảo, nhưng trái tim nàng vẫn như vỡ ra từng mảnh.
Trong mười lăm năm lưu lạc, Kiều là một người trọng tình trọng nghĩa. Điều này thể hiện rõ ràng nhất qua đoạn trích Kiều báo ân, báo oán. Trong cuộc đời nàng, có rất nhiều người giúp đỡ, cũng có vô số kẻ hãm hại nàng, nàng đều trả lại hết. Đối với những người có ơn với nàng: “Ngàn vàng gợi chút lễ thường/ Mà tỏng Phiếu Mẫu mấy vàng cho cân”. Nàng báo ơn, nhưng vẫn bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của nàng, mà không vật chất nào có thể thay thế. Đối với những kẻ đã từng hãm hại nàng, nàng cũng không hề nương tay, khiến cho chúng phải “ Máu rơi thịt nát tan tành/ Ai ai trông thấy hồn kinh phách rời”. Ngoại trừ Hoạn Thư với khả năng biện hộ khéo léo được Kiều tha cho, còn lại, tất cả lũ gian ác đều phải chịu trừng phạt.
Mười năm lăm khổ cực trôi qua, chẳng được mấy ngày an ổn, cuối cùng Kiều trở về trong sự vui mừng của gia đình, của mối tình đầu Kim Trọng. Thế nhưng nàng nhất quyết không thành đôi cùng Kim Trọng, mà chỉ làm bạn với chàng. Được sống cùng gia đình, được làm bạn với Kim Trọng đã là hạnh phúc hơn biết bao ngày qua của nàng rồi. Ở đoạn kết, Nguyễn Du có viết:
“Ngẫm hay muôn sự tại Trời
Trời kia đã bắt làm người có thân.
Bắt phong trần, phải phong trần,
Cho thanh cao, mới được phần thanh cao”
Vậy ra, tất cả đều do ông trời cả!
Thúy Kiều xứng đáng là một nhân vật điển hình cho người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa. Một người con gái tài sắc vẹn toàn nhưng bị các thế lực đen tối hãm hại, xô đẩy, phải sống một cuộc đời cay đắng, tủi nhục. Nhưng ngay cả trong đau khổ, ở nàng vẫn ánh lên một nhân cách thanh cao, phẩm cách cao quý khiến cho bao người xót thương, kính trọng.