Trong phân tích và dự báo phát triển kinh tế – xã hội phải đảm bảo các nguyên tắc sau:
1/ Nguyên tắc liên hệ biện chứng:
Phân tích và dự báo phải dự trên cơ sở chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử Mác – Lênin theo đó:
-Khi phân tích và dự báo phải dựa vào mối liên hệ biện chứng của sự vật, hiện tượng, cụ thể là:
- Chú trọng các mối liên hệ bên trong và bên ngoà;
- Có quan điểm đồng bộ, toàn diện; xem xét các hiện tượng kinh tế, chính trị, xã hội, văn ho,á pháp luật..,
- Xem xét sự vật hiện tượng trong một môi trường, giai đoạn điều kiện cụ thể.
-Mặt khác theo nguyên tắc ngày, khi xem xét sự vật, hiện tượng không nhất thiết phải xem xét tất cả các mặt, các yếu tố của sự vật, hiện tượng mà có thể chỉ lựa chọn những mặt, những yếu tố có tính chất quyết định chủ yếu đến sự vật động, phát triển.
2/ Nguyên tắc kế thừa lịch sử:
-Cần lưu ý rằng quá trình phát triển là sự chuỵển hoá từng phần, có sự đan xen cũ mới. Quá khứ còn là tiền đề, nền tảng cho sự phát triển. Không có sự phát triển nào thay thế, loại bỏ hoàn toàn cái cũ (thấy rõ nhất trong tính kế thừa, bất hồi tố trong hệ thống pháp luật)
-Phát triển kinh tế xã hội luôn mang tính kế thừa, đan xen; do vậy cần nghiên cứu sâu sắc quá khứ và hiện tại để làm cơ sở cho việc dự báo, tiên đoán sự vận động, phát triển trong tương lai.
-V.I Lênin đã nhận xét: ” Nếu xem xét bất cứ hiện tượng xã hội nào trong quá trình phát triển của nó, thì bao giờ người ta cũng tìm thấy trong đó những vết tích của quá khứ, những cơ sở của hiện tượng và những mầm mống của tương lai”
3/ Nguyên tắc đặc thù về bản chất của đối tượng phân tích và dự báo:
Sự vận động của sự vật, hiện tượng có tính chất chung và tính chung và tính riêng. Do vậy, trong phân tích và dự báo luôn phải chú ý đến tính đặc thù của mỗi sự vật, hiện tượng; xem xét cái riêng trong quan hệ với cái chung và ngược lại.
4/ Nguyên tắc mô tả tối ưu đối tượng:
-Theo nguyên tắc này, đòi hỏi công tác thông tin đầu vào phải đảm bảo:
- Mô tả chính xác đối tượng dự báo.
- Đầu tư đúng mức cho việc thu thập thông tin và phân tích, dự báo.
-Với yêu cầu trên nhằm đạt được các mục tiêu:
- Mô tả đối tượng phân tích và dự báo với mức độ và hình thức tối ưu.
- Sử dụng biến số và tham số tối thiểu, song bảo đảm độ xác thực cao.
- Chọn các tiêu chí thu thập thông tin phục vụ cho phân tích và dự báo đạt kết quả cao nhất, chi phí ít nhất.
5/ Nguyên tắc tính tương tự của đối tượng khi phân tích và dự báo:
Thường xuyên so sánh những tính chất, đặc điểm của sự vật, hiện tượng với sự vật, hiện tượng tương tự đã biết và các mô hình của nó, nhằm khai thác, tận dụng các mô hình đã có sẵn (thực chất nhằm tiết kiệm thời gian, chi phí trong việc xẩy ra xây dựng mô hình mới)