Hoàn cảnh ra đời của Công xã Pa-ri:
– Để giảm bớt mâu thuẫn trong nước và ngăn cản sự phát triển của nước Đức thống nhất, Pháp tuyên chiến với Phổ, song chiến tranh đã gây cho Pháp nhiều khó khăn.
– Ngày 2 – 9 – 1870, Hoàng đế Na-pô-lê-ông III cùng toàn bộ 10 vạn quân chủ lực Pháp bị quân Phổ bắt làm tù binh. Nhân cơ hội này, ngày 4 – 7 – 1870, nhân dân Pa-ri (phần lớn là công nhân và tiểu tư sản) đứng lên khởi nghĩa.
– Chính quyền của Na-pô-lê-ông II bị lật đổ, nhưng giai cấp tư sản đã cướp mất thành quả cách mạng của quần chúng nhân dân, thành lập Chính phủ lâm thời tư sản, mang tên “Chính phủ vệ quốc”.
– Khi quân Phổ kéo vào nước Pháp và bao vây Pa-ri, Chính phủ tư sản hèn nhát, vội vàng xin đình chiến. Trước tình hình đó, quần chúng nhân dân một lần nữa đứng lên quyết chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.
Cuộc khởi nghĩa ngày 18 – 3 – 1871. Sự thành lập Công xã Pa-ri:
– Khi mâu thuẫn giữa Chính phủ tư sản (ở Véc-xai) với nhân dân ngày càng gay gắt, Chi-e tiến hành âm mưu bắt hết các ủy viên của Ủy ban Trung ương (đại diện cho nhân dân).
– Ngày 18 – 3 – 1871, Chi-e cho quân đánh úp đồi Mông-mác (Bắc Pa-ri) – là nơi tập trung đại bác của Quốc dân quân, nhưng cuối cùng chúng đã thất bại. Âm mưu chiếm đồi Mông-mác không thành, Chi-e phải cho quân chạy về Véc-xai. Nhân dân nhanh chóng làm chủ Pa-ri và đảm nhiệm vai trò Chính phủ lâm thời.
– Ngày 26 – 3 – 1871, nhân dân Pa-ri tiến hành bầu cử Hội đồng Công xã theo nguyên tắc phổ thông đầu phiếu. Những người trúng cử phần đông là công nhân và trí thức – đại diện cho nhân dân lao động Pa-ri.
Tổ chức bộ máy và chính sách của Công xã Pa-ri:
– Tổ chức bộ máy: (Theo sơ đồ)
* Cơ quan cao nhất của Nhà nước là Hội đồng Công xã.
* Hội đồng Công xã có nhiệm vụ ban bố pháp luật và lập ra các ủy ban để thi hành pháp luật
– Chính sách của Công xã:
* Công xã đã ra Sắc lệnh giải tán quân đội và bộ máy cảnh sát của tư sản, thành lập lực lượng vũ trang của nhân dân.
* Công xã ban hành các Sắc lệnh mới: tách Nhà thờ ra khỏi hoạt động của Nhà nước, quy định tiền lương tối thiểu, thực hiện giáo dục bắt buộc không đóng học phí, quy định giá bán bánh mì,…
Tất cả những chính sách trên của Công xã đều phục vụ quyền lợi cho nhân dân lao động. Với tính chất dân chủ của nó – do dân bầu, chịu trách nhiệm trước dân, vì quyền lợi của nhân dân… Công xã Pa-ri thực sự là một Nhà nước kiểu mới, không như nhà nước tư sản chỉ phục vụ quyền lợi của giai cấp tư sản…