Các đặc trưng vừa phân tích của hai loại văn hóa trọng tĩnh gốc nông nghiệp và văn hóa trọng động gốc du mục có thể tóm gọn như sau:
Sự phân biệt hai loại hình chỉ mang tính tương đối căn cứ vào yếu tố trội.
| TIÊU CHÍ | VH TRỌNG TĨNH (gốc nông nghiệp) |
VH TRỌNG ĐỘNG
(gốc gu mục) |
|
| Đặc trưng gốc | Địa hình | Đồng bằng (ẩm, thấp) | Đồng cỏ (khô, cao) |
| Nghề chính | Trồng trọt | Chăn nuôi | |
| Cách sống | Định cư | Du cư | |
| Ứng xử với môi trường tự nhiên | Tôn trọng, sống hòa hợp với thiên nhiên | Coi thường, tham vọng chế ngự thiên nhiên | |
| Lối nhận thức tư duy | Thiên về tổng hợp và biện chứng (trọng quan hệ); chủ quan, cảm tính và kinh nghiệm | Thiên về phân tích và siêu hình (trọng yếu tố); khách quan, lý tính và thực nghiệm | |
| Tổ chức cộng đồng | Nguyên tắc tổ chức CĐ | Trọng tình, trọng đức, trọng văn, trọng nữ | Trọng sức mạnh, trọng tài, trọng võ, trọng nam |
| Cách thức tổ chức CĐ | Linh hoạt và dân chủ, trọng cộng đồng | Nguyên tắc và quân chủ, trọng cá nhân | |
| Ứng xử với môi trường xã hội | Dung hợp trong tiếp nhận; mềm dẻo, hiếu hòa trong đối phó | Độc tôn trong tiếp nhận; cứng rắn, hiếu thắng trong đối phó | |
| Tiêu chí | Văn hóa gốc phương Đông | Văn hóa gốc phương Tây |
| Cơ sở hình thành | Khí hậu nóng ẩm mưa nhiều,sông ngòi chằng chịt , đồng bằng phì nhiêu màu mỡ nông nghiệp trồng trọt phát triển.
=> Văn hóa nông nghiệp trồng trọt |
Khí hậu lạnh khô, địa hình chủ yếu là thảo nguyên thích hợp cho chăn nuôi phát triển.
=> Văn hóa chăn nuôi du mục. |
| Đặc điểm | -Sống định cư, không thích di chuyển
=> Trọng tĩnh – Tôn thờ sùng bái tự nhiên mong muốn hòa hợp với thiên nhiên. – Cuộc sống định cư tạo nên tính cộng đồng cao. =>Hình thành lối sống trọng tình,trọng văn trọng phụ nữ. -Phương thức sản xuất phụ thuộc vào nhiều yếu tố tự nhiên nên hình thành kiểu tư duy tổng hợp biện chứng. -Do tư duy tổng hợp biện chứng nên hình thành thái độ ứng xử linh hoạt mềm dẻo |
-Sống du cư .nên có thói quen thích di chuyển =>trọng động.
– Tham vọng chinh phục, chế ngự tự nhiên. – Yếu tố cá nhân được coi trọng . => Hình thành lối sống thích ganh đua, cạnh tranh,ứng xử độc đoán trong giao tiếp. – Chăng nuôi du mục hình thành kiểu tư duy phân tích chú trọng vào từng yếu tố. – Do kiểu tư duy này nên hình thành lối sống trọng lý, ứng xử theo nguyên tắc. => Thói quen tôn trọng pháp luật vì vậy mà hình thành rất sớm ở phương tây. |