TRONG LĨNH VỰC CHÍNH TRỊ
Nói tới chính trị chúng ta đề cập tới vấn đề khá phức tạp và nhạy cảm. Nó có thể gây bất đồng nơi nhiều người từ những lý thuyết, quan điểm và thực tiễn. Bất đồng về tư tưởng, về các đường lối chính sách và việc phân chia quyền lực. Chính trị nhiều lúc cũng bị thao túng và biến tướng. Nó tạo lập những tập đoàn quyền lực làm khuynh đảo cuộc sống xã hội . Gần đây nhiều nhà trí thức cũng như một vài tổ chức văn học nghệ thuật chủ trương rằng: Hoạt động văn hóa phải hoàn toàn tách khỏi môi trường chính trị. Một điều đáng chú ý là có nhiều diễn đàn, hội văn hóa thường lên tiếng cổ vũ cho vấn đề này.
Hai lĩnh vực văn hóa và chính trị bất luận dưới thời kì nào cũng phải được kết hợp dung hòa, đồng thời bổ túc lẫn nhau để đưa đời sống con người đến Chân – Thiện – Mĩ( nhân bản, tự do) hoặc phục vụ tối đa cho quyền lực nhà nước.
Vậy dựa vào chế độ chính trị để làm nền tảng phát triển văn hóa hay dùng văn hóa để cải tạo và xây dựng chế độ. Dù hiểu cách nào thì văn hóa và chính trị là hai hành động luôn song hành mật thiết với nhau. Đất lành sinh trái ngọt hoặc nói ngược lại, cây tốt khó mọc từ bùn nhơ. Vậy chế độ chính trị tốt tự nhiên sẽ nảy sinh nền văn hóa tự do và nhân bản và ngược lại, nếu một nền văn hóa nô bộc chắc chắn sẽ khiến chế độ ngày càng độc tài, thối nát. Qua điều này, có thể chứng minh hai lĩnh vực văn hóa và chính trị có mối liên hệ mật thiết với nhau. Do đó, chính trị không thể tách rời khỏi văn hóa. Đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay văn hóa có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với đời sống chính trị.
Khi hội nhập nền văn hóa của dân tộc với nền văn minh nhân loại, chúng ta tiếp thu được hiều thành tựu rực rỡ, tiến bộ. Đây là điều kiện cơ sở cần thiết để xây dựng thiết chế chính trị tiến bộ
Không thể hạn chế nền văn hóa của một dân tộc vỏn vẹn chỉ nằm trong phạm vi van chương, ngôn ngữ và nghệ thuật mà cần phải đề cập đến truyền thống, phong tục tập quán, tôn giáo, ẩm thực…Tương tự đối với hoạt động chính trị, không nên gò bó bằng những hình thức bên ngoài, hội họp, xuống đường hô hào mà phải nghĩ đến những mục đích tối hậu của các hành động trên. Vậy để được khách quan ,cần nghiên cứu nhiều chi tiết và lĩnh vực khác nhau trong đường hướng phục vụ đời sống tinh thần lẫn vật chất của con người để những người làm chính trị có lối nhìn bao quát hơn. Ngoài ra, cũng nên tìm hiểu những hành động chính trị một cách rộng rãi trong các chương trình tranh đấu, xây dựng, bảo vệ lý tưởng, sự toàn vẹn quê hương và hạnh phúc của nhân dân Việt Nam để những suy ngĩ của người làm văn hóa khỏi bị lệch lạc.
Chúng ta không thể khách quan xem việc bảo tồn văn hóa Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hoá mộtcách đơn giản, vì nền văn hóa của tổ tiên để lại đã bị tổn hại. Việc bảo tồn văn hóa của chúng ta không thuận buồm xuôi gió mà phải đương đầu trực diện trước một cuộc chiến khốc liệt, không ranh giới, không quy ước…Không thể thuần túy và đơn giản kêu gọi giới trẻ theo học Tiếng Việt, nghe một buổi thuyết trình hay đọc vài cuốn sách là xong viêc bảo tồn và phát triển văn hóa như chương trình của một vài tổ chức đã đề ra. Nếu chỉ có thế thì không khác gì chúng ta mời giới trẻ đến xem một cuộc triển lãm, nghe một chương trình ca nhạc rồi ai lại về nhà nấy. Như vậy, làm văn hóa trong tình hình chính trị hiện nay thì chẳng đi đến đâu mà còn mang lại một kết quả ngược chiều. Điều quan trọng là phải biết tạo cho mọi người, nhất là thành phần trẻ có một tinh thần yêu nước, biết đâu là nguồn gốc dân tộc, đâu là lịch sử oai hùng, đâu là di sản của tổ tiên. Phải làm thế nào cho giới trẻ hiểu được nỗi khổ tâm kẻ ra đi, cũng như cảm thông thân phận của người ở lại, phải biết đâu là chinh nghĩa , đâu là con đường phải tiến tới để mai kia quay về phục vụ quê hương.
Trước các chương trình đầu độc ru ngủ qua văn hóa của các tổ chức phản động, chúng ta phải mượn con đường chính trị để phát huy tính nhân bản, chống lại văn hóa phản động, dùng tôn giáo đối đầu văn hóa vô thần, lấy tình người cải tạo văn hóa loài thú.
Trong lúc địch ru ngủ chúng ta bằng thứ văn hóa phản động, mà những người làm trong cộng đồng làm văn hóa bằng hình thức thụ động chống đỡ hoặc chạy theo chiêu bài loại chính trị ra khỏi văn hóa thì không khác gì chưa ra trận chúng ta đã đầu hàng vô điều kiện. Tóm lại, trong hoàn cảnh hiện tại chúng ta không thể tách rời “chiến tranh văn hóa” ra khỏi “chiến tranh chính trị”. Hai mặt trận phải song song hỗ trợ cho nhau để đối đầu với lực lượng phản động khi chúng dùng văn hóa để phục vụ mưu đồ chính trị bất chính.
Xây dựng nền văn hóa tiên tiến, bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc là mục tiêu hướng tới của văn hóa Việt Nam. Đó cũng là cơ sở để Việt Nam xây dựng được nền chính trị tiến bộ, ổn định trước những thay đổi to lớn trong quá trình toàn cầu hóa.
TRONG LĨNH VỰC KINH TẾ
Trong bối cảnh quá trình toàn cầu hóa ngày càng mở rộng, kinh tế và văn hóa có thể được xem là hai nguồn lực lớn nhất quy định hành vi của con người. Mối quan hệ giữa kinh tế và văn hóa không chỉ thu hút sự quan tâm của giới nghiên cứu mà còn của nhiều Chính phủ và các tổ chức quốc tế. Ở nước ta, trong mối quan hệ này, Đảng cộng sản Việt Nam cũng khẳng định kinh tế phát triển là cơ sở để xây dựng và phát triển nền văn hóa. Đồng thời, Đảng ta đã đưa ra quan điểm: “văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội”.
Sự phát triển kinh tế phải hướng tới cái đúng, cái tốt, cái đẹp để phục vụ con người, phục vụ nhân dân. Mặt khác, cần khai thác văn hóa như một động lực, như một nguồn lực để phát triển , điều tiết nền kinh tế. Ở nước ta, sự khởi sắc của nền kinh tế hàng hóa trong những năm vừa qua và cả nhũng hiện tượng tiêu cực nảy sinh từ sự khởi sắc ấy càng làm chúng ta nhận thức rõ hơn tính hai mặt của kinh tế thị trường khi xét từ góc độ văn hóa đạo đức. Vậy chốt an toàn cho sự phát triển nền kinh tế hàng hóa dưới chủ nghĩa xã hội là ở đâu? Phải chăng là ở chỗ: sức lao động của con người có thể trở thành hàng hóa, nhưng bản thân con người – với lý tưởng, niềm tin, phẩm chất và nhân cách, “vốn là quả tim đích thực của một nền văn hóa” không thể coi như hàng hóa. Bởi vì giá trị của con người, giá trị của văn hóa không thể đo bằng giá trị sức lao động làm ra nó. Trong kinh tế, “ tiền nào của ấy”. Trong văn hóa không hẳn như vậy. Gía trị đích thực của một sản phẩm văn hóa phụ thuộc chủ yếu vào tâm hồn và tài năng của người sáng tạo ra nó. Sản phẩm văn hóa không phải bao giờ cũng hao mòn vô hình và hữu hình như kinh tế. Có những kiệt tác văn hóa nghệ thuật mà thời gian tồn tại càng dài thì giá trị của chúng càng được nhân lên cùng với sự phát triển trình đọ cảm thụ thẩm mĩ của con người.
Vì thế không thể đồng nhất giản đơn “cái kinh tế” và “cái văn hóa” , mặc dù chúng có mối quan hệ với nhau. Từ đó, không thể máy móc đòi hỏi trong văn hóa cũng phải hạch toán toàn bộ như trong nền kinh tế. Nếu kinh tế hóa, thương mại hóa nền văn hóa thì tất yếu sẽ dẫn đến xu thế chạy theo những thị hiếu tầm thường, có thể nhất thời thu được một số lợi ích kinh tế nào đó, nhưng về lâu dài thì sẽ thua lỗ lớn về mặt đạo đức xã hội, có khi của cả một thế hệ.
Tóm lại, bên cạnh luật pháp, văn hóa phải đóng vai trò điều tiết tinh thần cho sự phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần theo định hướng chủ nghĩa xã hội. Nó phải định hướngcho việc khai thác những nhân tố tích cực và hạn chế những nhân tố tiêu cực trong nền kinh tế. Theo chuẩn mực của cái đúng , cái tốt, cái đẹp, văn hóa phải dùng sức mạnh đạo lí để hạn chế khả năng đồng tiền xuất hiện với tính cách là lực lượng có tác dụng xuyên tạc ấy đối với cá nhân, cũng như đối với những liên hệ xã hội và những liên hệ khác. Làm được như thế thì đồng tiền không thể mua được tất cả. Trái lại, tình yêu chỉ có thể đáp ứng bằng tình yêu, người hiền tài mới có thể sử dụng được người hiền tài. Sự cao quý trong xã hội phải dựa trên phẩm giá và tài năng. Cái đẹp chỉ có thể được sáng tạo và cmr thu bằng bộ óc và trái tim của người được giáo dục về thẩm mĩ….
TRONG LĨNH VỰC KHOA HỌC
Theo nhiều dự báo, với những phát minh, sáng chế kì diệu của cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại về điện tử, vi điện tử, tin học, năng lượng hạt nhân, công nghệ sinh học,công nghệ vật liệu mới…loài người sẽ bước vào ngưỡng cửa của một nền văn minh mới trong thế kỉ sau. Tùy theo hệ quy chiếu, người ta gọi đó là “ văn minh trí tuệ” , “văn minh tin học hóa” , “văn minh hậu công nghiệp”….
Tình hình ấy đặt nước ta và các nước đang phát triển trước những thách thức to lớn , đồng thời cũng có những thời cơ thuận lợi.
Chậm chễ, không nắm bắt và ứng dụng được những thành quả khoa học và công nghệ hiện đại vào các lĩnh vực sản xuất và đời sống, thì khoảng cách về trình độ phát triển cơ sở vật chất – kĩ thuật giữa nước ta và các nước công nghiệp tiên tiến ngày càng được dãn ra. Khoảng cách này cũng không thể euts ngắn được nếu chúng ta định đuổi kịp các nước đó bằng chính con đường mà họ đã đi qua.
Chẳng hạn, trong lĩnh vực công nghiệp, trí thức mới và sự khôn ngoan đoi hỏi chúng ta phải dứt khoát từ bỏ con đường hiện đại hóa theo kiểu cũ, dẫn đến chỗ làm cạn kiệt tài nguyên và gây ô nhiễm môi trường sinh thái, để sớm chuyển sang con đường công nghiệp hóa gắn với hiện đại hóa bằng cách khai thác lợi thế của nước đi sau, tranh thủ tiếp nhận và ứng dụng nhanh những tiến bộ kĩ thuật và công nghệ thích hợp của thế giới. Đồng thời chúng ta phải ra sức phát huy trí thông minh, óc sáng tạo của con người Việt Nam để có thể đi tắt đón đầu một số hướng ưu tiênmaf chúng ta có khả năng về công nghệ cao nhằm đuổi kịp các nước đi trước
Trong nông nghiệp, với cách tiếp cận của khoa học hiện đại, chúng ta có thể kế thừa những nhân tố tích cực những kinh nghiệm quý báu của nền văn minh lúa nước cổ truyền của ông cha ta để tiến lên nền văn minh công nghiệp mới. Nền văn minh này định hướng chủ yếu vào sự tận dụng không gian sinh thái ba chiều, sử dụng các nguồn năng lượng và tài nguyên tái sinh, khai thác kho gen vô tận của giới động vật và thực vật trên cơ sở những thành tựu của công nghệ sinh học
Nhân đây cũng cần nói thêm rằng, theo truyền thống văn hóa của nhiều nước phương Đông và cũng là theo quan điểm hiện đại, trong phát triển công nghiệp, nông nghiệp và tổ chức đời sống của mình, con người cần đối xử nhân hậu với thiên nhiên, yêu thiên nhiên như yêu chính bản thân mình, bởi thiên nhiên là thân thể mở rộng của con người
Thái độ ứng xử có văn hóa ấy phải được quán triệt trong việc quy hoạch đô thị và nông thôn, khôi phục lại cân bằng sinh thái ở các vùng dân cư , thiết kế và thi công nhà ở, trường học, xí ngiệp, cơ quan…nhằm tạo nên sự hài hòa giữa môi trường xã hội và môi trường thiên nhiên, qua đó bồi dưỡng thêm lòng yêu quê hương đất nước, tăng thêm giá trị nhân bản của tâm hồn và lối sống Việt Nam.
KẾT LUẬN
Nền văn hóa Việt Nam trong bốn nghìn năm lịch sử tồn tại và phát triển đã thể hiện sức sống mãnh liệt. Âm mưu đồng hóa của những nền văn hóa lớn hết đợt sóng này đến đợt sóng khác cũng không xóa được bản lĩnh văn hóa Việt Nam. Có thể nói, nền văn hóa Việt Nam đã được tôi luyện và có sức đề kháng cao. Điều này cho chúng ta tin tưởng vào chặng đường phát triển sắp tới của văn hóa dân tộc, ho chúng ta bình tĩnh và tự tin trong vườn hoa cỏ dại và nấm độc. Tuy cỏ dại và nấm độc tường nảy nở và sinh sôi rất nhanh nhưng nếu có người làm vườn tinh mắt và chăm chỉ sẽ phát hiện và nhổ được tận gốc, để vườn hoa văn hóa Việt Nam chỉ còn hoa thơm đua sắc