Điều kiện tự nhiên – Điều kiện lịch sử – xã hội – Chủ thể văn hóa – Thời gian văn hóa – Không gian văn hóa
1. Đặc điểm tự nhiên:
- + Vị trí và cấu tạo địa lí; Việt Nam ở trung tâm Đông Nam Á…
- + Đặc điểm tự nhiên:
- Địa hình đa dạng;
- Khí hậu nhiệt đới nóng ẩm, mưa nhiều; xứ sở thực vật.
- Nhiều sông ngòi – đồng bằng phù sa.
- Bờ biển chạy dài suốt chiều dài đất nước (hơn 3.000 km).
- vùng sông nước – trồng lúa nước.
- Phương thức sản xuất nông nghiệp lúa nước giữ vị trí chủ đạo,- là đặc trưng gốc chi phối sự hình thành các đặc trưng bản sắc của văn hóa Việt Nam.{Văn hóa Việt Nam = Văn hóa lúa nước}
2. Điều kiện lịch sử – xã hội
- Đặc điểm lịch sử:
- Liên tục bị xâm lược và đấu tranh chống xâm lược – giao lưu, tiếp xúc với các nền văn hóa
- Đặc điểm xã hội:
- Thành phần xã hội: nông dân giữ vị trí chủ đạo;
- Tổ chức xã hội: làng là đơn vị cộng đồng nền tảng;
- văn hóa làng là hạt nhân cơ bản làm nên bản sắc văn hóa Việt Nam.
3. Chủ thể văn hóa Việt Nam:
Chủ thể văn hóa Việt Nam là những tộc người đã và đang sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam – đó là một cấu trúc đa tộc người, hiện nay gồm 54 dân tộc. Cấu trúc đa tộc người ở Việt Nam bao gồm:
1- Các tộc người bản địa:
- Có mặt trên lãnh thổ Việt Nam từ thời tiền sử, xuất phát từ nhiều nguồn gốc nhân chủng và ngôn ngữ.
- Chủ thể văn hóa Việt Nam là một cấu trúc đa tộc người – đa văn hóa.
- Tộc người Việt (người Kinh) đóng vai trò chủ thể;
- văn hóa của người Việt giữ vai trò hạt nhân đối với sự hình thành bản sắc văn hóa Việt Nam.
4. Thời gian văn hóa Việt Nam: Nhân loại bắt đầu sáng tạo ra văn hóa khi nào?
- Văn hóa khu vực Đông Nam Á được hình thành cách ngày nay khoảng trên 18.000 năm (thời tiền sử);
- Văn hóa Việt Nam được định hình từ khi hình thành nhà nước sơ khai đầu tiên của Việt Nam: nhà nước Văn Lang của các Vua Hùng.
5. Không gian văn hóa Việt Nam:
- Không gian văn hóa gốc: toàn bộ vùng Bắc bộ và bắc Trung bộ hiện nay.
- Theo tiến trình lịch sử, không gian văn hóa Việt Nam được mở rộng dần về phương Nam, đến vùng đồng bằng sông Cửu Long.